Het integratiebeleid van PvdA-minister Lodewijk Asscher is mislukt. Dat kunnen we na het zoveelste kritische rapport dat deze week uitkwam wel stellen. Maar één op de drie inburgeraars haalt het inburgeringsexamen binnen de gestelde termijn van drie jaar. Nu wil minister Asscher dat nieuwkomers een zogenaamde ‘participatieverklaring’ ondertekenen. Asscher voert hiermee PVV/VVD-beleid uit van het kabinet Rutte I. Het is naïef om te denken dat mensen inburgeren doordat zij op straffe van een boete een stuk papier moeten ondertekenen. Een stuk papier dat ze vaak niet eens kunnen lezen, want de nieuwkomers spreken nog geen Nederlands. D66 wil dat mensen mee kunnen doen. Er moet werk worden gemaakt van taallessen vanaf dag één en van goed onderwijs over hoe de Nederlandse samenleving werkt.
Dat het integratiebeleid van Asscher faalt komt enerzijds doordat de nieuwkomer zelf zijn weg moet vinden op ingewikkelde overheidswebsites die vaak Nederlandstalig zijn – een taal die de inburgeraar voor aanvang van het inburgeringstraject natuurlijk niet machtig is. Anderzijds doordat de markt voor inburgeringsonderwijs drie jaar geleden is vrijgegeven. Bedrijfjes voor taallessen schieten als paddenstoelen uit de grond. De kwaliteit van deze taallessen wisselt enorm, want daar is nauwelijks toezicht op. Wel worden inburgeraars gelokt met ‘gratis’ laptops en tablets die uiteindelijk af gaan van het budget voor inburgering dat nieuwkomers kunnen lenen bij de overheid. Deze bedrijven verdienen hiermee goud geld. De vluchteling als verdienmodel. Compleet van de gekke. Maar tot voor kort hield minister Asscher van de PvdA vol dat het allemaal ‘veel positiever [is] dan gedacht’.
Ieder ander zou dit een grote mislukking noemen.
Nu neemt lijsttrekker Asscher afstand van het falende beleid van marktwerking, de eigen verantwoordelijkheid van de migranten en de resultaatverplichting van minister Asscher. Want lijsttrekker Asscher horen we in zaaltjes zeggen dat het allemaal anders moet. Dat is nu, vlak voor de verkiezingen, rijkelijk laat en een magere oogst van vier jaar ministerschap. Het wordt pas echt ingewikkeld als je je bedenkt dat minister Asscher deze week zijn pièce de resistance presenteert. Asscher wil een zogenaamde participatieverklaring toevoegen als nieuw onderdeel van de inburgering. Een papieren tijger die nieuwkomers op straffe van een geldboete dwingt de Nederlandse kernwaarden te onderschrijven.
Daaraan kleven voor D66 een heleboel bezwaren. De vluchteling moet de ‘kernwaarden’ van Nederland onderschrijven. Maar wat deze kernwaarden zijn, licht Asscher niet verder toe. Kenmerkt Nederland zich niet juist doordat waarden voortdurend onderwerp zijn van debat? En bedoelt Asscher eigenlijk niet gewoon normen oftewel de wet? Dat zou D66 van harte ondersteunen, ware het niet dat iedereen zich altijd al aan de wet moet houden. Daar hoeft een nieuwkomer niet een apart stuk papier voor te ondertekenen.
En dan blijft wéér de Nederlandse taal een obstakel. Hoe kunnen nieuwkomers überhaupt iets leren als zij aan het begin van het traject de Nederlandse taal nog niet spreken? Asscher schrijft dat hiertoe een in twaalf talen beschikbare brochure is opgesteld. Betekent dit dat de inleiding in de Nederlandse kernwaarden niet meer behelst dan het doornemen van een brochure? Dat is wel erg karig. Het aanbieden van taalles vanaf de eerste dag dat de nieuwkomer in Nederland verblijft is een betere oplossing. Toevallig ligt er daartoe ook een aangenomen D66-voorstel. Maar lessen worden nog niet gegeven. Als Asscher wapenfeiten wil, zou hij eens kunnen beginnen met daar werk van te maken.
Binnen de Wet Inburgering zou Asscher nu maar liefst twee boetesystemen willen gaan hanteren. Eén voor het niet ondertekenen van de participatieverklaring en één voor het niet afleggen van het inburgeringsexamen. De vraag is daarbij wat de waarde is van het tekenen van de verklaring als er een geldboete tegenover staat? De participatieverklaring lijkt niets anders dan een extra boetemogelijkheid in een PVV- en nu inmiddels ook PvdA-wet!
D66 wil dat Asscher zich bezighoudt met resultaten in plaats van met papieren tijgers. D66 wil af van de taallessen van wisselende kwaliteit van vaak dubieuze bedrijven. Voor D66 zijn inburgering en integratie een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijkheid die voor nieuwkomers de plicht met zich meebrengt om binnen een bepaalde tijd in te burgeren. Daar staat de verantwoordelijkheid voor het aanbieden van inburgeringsonderwijs van de overheid tegenover. Bovendien moeten de lessen worden aangepast aan het niveau van de inburgeraar, zodat de hooggeschoolde apotheker uit Aleppo, de analfabeet uit Eritrea en de Iraanse huisvrouw elk op maat bediend worden.
We moeten integratie weer gaan zien als wederzijds belang en een gezamenlijke opgave, in plaats van alleen als werkwoord voor de nieuwkomer. Dat is goed voor de nieuwkomer en goed voor de samenleving. Dat vindt lijsttrekker Asscher vast ook.
