De huidige elite is verschraald en de geur van corruptie, onmacht en onkunde doet me denken aan de penetrante snijzaallucht van lijken, geconserveerd in formaldehyde. Wij, de jonge geneeskundestudenten, huiverden en parodieerden: hodie tibi, cras mihi (vandaag u, morgen ik).
De mens en haar geschiedenis kent een cyclisch karakter dat nederig en bescheiden hoort te stemmen. Helaas, die houding zien we niet terug bij de huidige elite die stuiptrekkend probeert een omwenteling te voorkomen die zo oud is als de mensheid: volk voelt zich niet gehoord en is klaar met zittende elite, elite probeert wanhopig de macht te behouden, maar wordt uiteindelijk opzij geschoven omdat de realiteit nou eenmaal rucksichtslos doordendert.
Een nerveuze NPO-baas die nattigheid voelt en in de Volkskrant laat weten dat ze heus naar het volk wil luisteren, maar dat eigenlijk al doet zonder dat de stommelingen het zelf doorhebben! Een voor de tijdgeest typerend schrijven was afkomstig van Rosanne Hertzberger, de microbiologe van NRC Handelsblad die zich in haar columns meestal niet beperkt tot haar petrischaaltje. In haar column van zaterdag 12 november neemt ze het op voor de ‘policor mainstream media’ en de elite. Over de zogenoemde Kwaliteitsmedia schrijft ze:
“Daar is de populistische stem afwezig omdat het de ene helft niet lukt om drie coherente zinnen achter elkaar te schrijven zonder in samenzweringstheorieën te vervallen of apengrapjes te maken. En de andere helft kan wel schrijven, maar schaamt zich te diep om zijn steun aan een talkshowtafel te komen toelichten.”
Ik moest deze uitspraken een paar maal lezen, niet zozeer omdat ik niet in staat ben om drie coherente zinnen achter elkaar te lezen, maar omdat ik even tijd nodig had om deze schaamteloos denigrerende tekst tot me door te laten dringen. Blijkbaar hebben de tuigvloggers uit Zaandam met vlag en wimpel de NPO-IQ testen doorstaan, waardoor Pauw voldoende overtuigd was van hun intellectuele vermogens om aan tafel te mogen zitten? Oh nee, de combinatie allochtoon en controversieel is natuurlijk gunstig voor de kijkcijfers! En de andere helft schaamt zich om zijn steun te komen toelichten? Over wie heeft u het? Ik kan zo een blik rechtse intellectuelen opentrekken die ‘schaamteloos’ graag hun keuzes en overwegingen willen komen toelichten. Neem geschiedkundige en filosoof en vooral Über-intellectueel Sid Lukkassen met zijn scherpe en verfrissende analyses, ooit gezien bij Pauw?
Of komt het er telkens niet van om deze mensen uit te nodigen omdat relatieve non-issues zoals vaccineren, Zwarte Piet en motorclub Bandidos het échte nieuws moeten afdekken op links.
Hertzberger brengt de huidige elite wat mij betreft de finale doodsteek toe door haar column te besluiten met:
“Nog even over die ‘gevestigde orde’. De elite die permanent onder vuur ligt. Ik weet niet precies wie er met die elite wordt bedoeld. Maar als ik het goed begrijp is het ongeveer iedereen die nadenkt, die studeert, elke intellectueel, elke geleerde, iedereen die weigert mensen uit te schelden, of zwart te maken, die zijn ideeën met feiten onderbouwt, die niet beledigt en bedriegt, die wetenschap serieus neemt. Als dat zo is, dan ben ik apetrots om onderdeel te zijn van die elite. Tijd voor een nieuwe hastag: #Proudtobeelite.”
In welk elitair petrischaaltje zit Hertzberger in godsnaam te turen? Haar onderzoekscollega’s bij de afdeling moleculaire microbiologie van Washington University die hun correcte wetenschappelijke levens leiden in roomwitte ivoren torens? Prima, maar dat is bepaald niet de elite die we nodig hebben om de uitdagingen van nu het hoofd te kunnen bieden. Die elite moeten namelijk als de sodemieter uit die ivoren torens en de straat op: wat leeft er nou echt bij het volk, waardoor is de huidige onvrede ontstaan?
De representatieve democratie als oorspronkelijk ideaal is inmiddels verworden tot holle leuzen met een veel te hoge abstractiegraad om het volk te binden. Het volk ziet dat de banen naar China gaan en de buurman Arabisch spreekt. Dat er geen geld is om ouderen goed te verzorgen en dat bestuurders van diezelfde zorginstellingen gek genoeg juist heel veel geld verdienen.
De elite heeft in onze tijd vooral de verantwoordelijkheid om kritisch te durven zijn en te signaleren wat er niet goed gaat. Mensen zoals hoogleraar Paul Cliteur die recent zijn nek uitstak omdat hij bezorgd is over de onafhankelijkheid van de Nederlandse rechtspraak.
Hoe makkelijk is het om je terug te trekken in je elitaire wereld met je elitaire vrienden? Wonend in een comfortabele witte wijk, lurkend aan een prettig glas wijn, en op de achtergrond de late Beethoven kwartetten? Hoe gratuite om op die manier elitair te zijn en de mond vol te hebben over racisme, fascisme en andere abstracties! Tijd voor een nieuwe elite die dapper en pragmatisch opstaat tegen corruptie, onmacht en onkunde.
Om met de wijze woorden van Edmund Burke te spreken: “All that is necessary for the triumph of evil is that good men do nothing”. #Proudtobeelite? Prove it to me, baby!
