Iets dat we eerst alleen in de boeken van William Gibson lazen, is nu gewoon nieuws: hackers opgepakt na FBI-inval. De ‘leider’ was al maanden informant, weet men verder nog te melden. Zoiets was twintig of dertig jaar terug pure science fiction. Een bizarre ontwikkeling als je er even over nadenkt. Waar je in de negentiende eeuw kon dromen van de uitvindingen waar je (klein)kinderen van zouden kunnen gaan genieten, leven wij nu in ons eigen toekomstbeeld van eind twintigste eeuw. Een toekomstbeeld dat toen overigens altijd deels dystopisch was. Een korte terugblik op beeldvorming en technologie is deze week wel op zijn plaats: het is twintig jaar geleden dat er een enorme media-hype rond vroege cybercrime woedde. Wanneer je terugkijkt bleek dat het vooral een les was over hoe de media ook vaak niet exact weten waar ze het over hebben. De vraag is daarbij ook nog eens: wie weet het wel precies?
Ik herinner me het nog goed, het Michelangelo-virus. Of in ieder geval, ik herinner me nog goed dat het op het nieuws was. In mijn herinnering is het de eerste keer dat ik ooit hoorde van een computervirus op het journaal. Op het echte grote journaal ook nog wel. Afgelopen dinsdag, 6 maart 2012 was het twintig jaar geleden dat dit virus geactiveerd zou worden, op de geboortedag van de bekende kunstenaar. Dat is tevens ook de enige reden waarom het virus zo heet. Het virus werd een jaar eerder, in 1991 dus, gevonden en zorgde in die tijd voor een steeds grotere angst voor het einde van een computertijdperk. Pas jaren later zouden we weer zoiets mee maken met de ‘millennium bug’.
Niemand weet alles
Ten tijde van die millenniumhype studeerde ik Technische Informatica in Delft en snapte ik ondertussen een hele hoop meer van computers, maar destijds was dat Michelangelo virus een echte openbaring voor mij als achtste groeper. Ik kan niet zeggen dat het zo’n ervaring is die mijn verdere leven gevormd heeft qua loopbaan, dat is misschien nog meer de schoolkrant later geweest. Wel is het zo dat dit de eerste keer was dat me opviel dat ook de media eigenlijk niets van die computers leken te snappen. Dat ik met een vriendje al snel beter in programmeren was dan de overblijfmoeders was ergens nog ‘logisch’, al dacht ik er toen niet zo over na. Maar nu was het iets anders, ook die mensen van Het Journaal konden niet echt aangeven waar het nu precies op aankwam. Goed, als je nu terugkijkt zou je kunnen zeggen dat ik toen voor het eerst begreep dat media ook niet altijd precies weten waar ze over berichten, maar dat is niet iets dat ik toen bewust heb opgenomen. Dan had de realisatie, ergens in groep 4 of 5, dat volwassenen – mijn leraar! – ook niet altijd alles goed weten een grotere impact.
Twintig jaar geleden zou het Michelangelo virus actief worden, en het werd actief. Maar wie op een ineenstorting van de kantoren – die toen net een beetje allemaal een redelijke PC-infrastructuur begonnen te krijgen – had gerekend kwam van een koude kermis thuis. Uiteindelijk bleek het allemaal nogal mee te vallen. Dat was mede doordat alle aandacht ervoor had gezorgd dat gebruikers ook antivirussoftware gingen installeren, maar waarschijnlijk waren de aantallen geïnfecteerde computers in de schattingen ook schromelijk overdreven. Mooi detail: eind 1992 ging McAfee naar de beurs, nadat ze net het nut van hun diensten groots in de media bekend hadden kunnen maken.
Suf virus
Achteraf bezien was Michelangelo een nogal saai bootsector virus, een variant op het al bestaande Stoned virus. De mythisch klinkende naam Michelangelo deed het in de media echter goed en het gevolg was immens: overal kon je van dit verhaal horen. Dat terwijl ouders van je vriendjes eerder nog vertelden dat verhalen over destructieve programmaatjes op je PC eigenlijk altijd verzonnen waren. Maar het kon dus toch, zo bleek! Via het journaal werd mij echter nooit geheel duidelijk waar het nu precies om ging, alleen dat het uiterst gevaarlijk was. Als jong slachtoffertje van de mediahype nam ik het nieuws in me op en is de naam me altijd bijgebleven.
Nu schrijf ik zelf wekelijks over ICT-problemen, ben ik redacteur bij een respectabel blog en heb ik een radiocolumn gedaan over allerhande technische meuk betreffende een internet waar ik destijds zelfs nauwelijks van gehoord had. Twintig jaar geleden was het al weer dat ik ontdekte dat computers voor de nieuwsmedia een onbegrijpelijk systeem waren. En nu, op dit moment, weet ik ook nog eens dat de markt op zo’n manier is geëxplodeerd dat het in zijn geheel ook bijna niet meer te bevatten is. Wat toen eenmalige hype was, is nu dagelijkse kost.
Mijn computer, een echte Unisys IBM-kloon PC met een 80286 processor (Advanced Technology!) op wel 12 MHz, werd nooit getroffen, gelukkig.
Dit stuk verscheen op de geboortedag van Michelangelo Buonarroti in een iets andere vorm op Gyurka’s eigen blog. Gyurka Jansen is marktonderzoeker en geeft daarnaast training en advies over nieuwe media en strategie.
