In de uitzending van Nieuwsuur van vrijdag 17 juli werd ik gevraagd mijn licht te laten schijnen op de vraag of de zogenaamde Ramadan-imams hun missie in Nederland met succes hadden afgesloten. Met veel bombarie werd de komst van meer dan 50 Marokkaanse imams vóór de ramadan aangekondigd door toen nog woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid Yassin Elforkani. De imams werden ingevlogen omdat Marokko ruime ervaring zou hebben met het bestrijden van radicalisering van moslimjongeren en Nederland zou daar alleen maar van profiteren. Wel, de ramadan is voorbij en het is tijd om de rekening op te maken, niet alleen voor Nieuwsuur maar ook in deze column.
De Nieuwsuur-uitzending was noodzakelijkerwijs natuurlijk kort. Een interviewer en cameraploeg komen bij je langs, je doet je verhaal voor de camera, een uur later vertrekken ze en je weet het: van het 30 minuten durende gesprek wordt hoogstens twee minuten uitgezonden. Zo gaan die dingen nu eenmaal. En dat was ook nu het geval. Daarom is het belangrijkste van zo’n interview de vraag welke quotes de redactie opneemt en welke niet. Wel, het bleef slechts bij mijn opmerkingen dat ik niet begreep waarom de moslimgemeenschappen in Nederland zo blijven steunen op, in dit geval, Marokko. Waarom geen eigen expertise ontwikkelen? Wie op Marokko steunt krijgt Marokko erbij. De Marokkaanse autoriteiten zijn er altijd op gebrand geweest de banden met de Marokkaanse burgers in het buitenland te handhaven en hen aan zich te binden al was het maar ervoor te zorgen dat ze hun zuurverdiende euro’s naar het moederland blijven sturen en erin investeren.
Maar wat nauwelijks in de uitzending terug kwam was het volgende. Ik heb eigenlijk niet eens zoveel bezwaren tegen genoemde houding van de Marokkaanse autoriteiten, in hun geval had ik misschien ook wel gevonden dat de banden met de Marokkanen in het buitenland zo veel als maar mogelijk gehandhaafd moeten worden. Maar er is een omstandigheid waarom ik deze optie toch als second best beschouw en dat zijn de politieke ontwikkelingen in Europa.
De moslimgemeenschappen in Europa kunnen het zich eenvoudigweg niet veroorloven om achterover te leunen en zich de steun uit de moederlanden, met name Turkije en Marokko, te laten welgevallen. De islam heeft namelijk een beroerde pers in Europa en de weerstand tegen islam en moslims is allang niet meer beperkt tot militanten in populistische stromingen. Integendeel. Meer en meer lijkt anti-islamisme gemeengoed te worden bij mainstream politieke partijen als ook in de pers. Deze negatieve ontwikkelingen worden ook nog eens versterkt door het verschrikkelijke geweld dat in naam van de islam wordt uitgeoefend, met name door de jihadisten van Islamitische Staat.
Tegen deze achtergond is het volgens mij vijf voor twaalf voor moslims in Europa. Zij dienen hun stinkende best te gaan doen om hun islam op hun eigen manier vorm te geven. Er hoeft geen speciale Europese islam te komen. Helemaal niet en sterker nog: die is er al in al haar diversiteit. Maar wat wel moet gebeuren is dat die Islam helemaal Europees wordt beleefd en vorm gegeven. Klagen moslims over de afwezigheid van imamopleidingen? Zet ze zelf op! Kunnen ze het samen niet eens worden over de te volgen strategieën? Sluit de rijen, want de verdeeldheid onder moslims is ten hemel schreiend.
Vandaar mijn afwijzing van het onzalige plan van de komst van de Ramadan-imams, die overigens nauwelijks iets hebben kunnen betekenen, zo begreep ik van mijn bronnen, en ik maak me sterk dat voormalig CMO-voorman Yassin Elforkani de harp aan de wilgen heeft gehangen omdat ook hij wel inzag dat het anders, Hollandser, Europeser, moest, maar dat hij zijn conservatieve achterban wat hij ook deed niet meekreeg.
Maar dan, ik ben als ik dit schrijf in Marokko en als je ziet hoe het land zich ontwikkelt, hoe het zijn best doet om zich te werpen in de vaart der moderne volken, hoe het koninkrijk probeert democratie en diversiteit vorm te geven, dan komt dat eerder gevoelde en boven vermelde begrip voor de Marokkaanse overheid in zekere zin weer op, om evenwel uiteindelijk toch weer bij mijn eerdere ‘het-is-vijf-voor-twaalf argument’ uit te komen. De moslims dienen als de donder en meer dan ooit werk te maken van hun eigen emancipatie en integratie, tegen alle populistische golven en islamitische terreuraanvallen in. Dat is ook de boodschap die ik dit weekend in Fes aan het Marokkaanse publiek breng in het kader van een groots opgezet cultureel festival waar ik aan deelneem. Ik ben heel benieuwd naar de reacties.
