Een van de resultaten van het aanhoudende geklaag over en de permanente demonisering van de islam in Europa door populistische krachten als die van de PVV is de ontwikkeling van een tunnelvisie als het om de strijd in Syrië gaat. Het is ISIS voor en het is ISIS na. Islamitische Staat lijkt verreweg de belangrijkste tegenstander die het Westen dient te verslaan. Nu zal ik de laatste zijn om te ontkennen dat ISIS een vervaarlijke tegenstander is. De filmpjes die de organisatie van tijd tot tijd post zijn gruwelijk. Ook brengt ISIS een glossy uit, genaamd Dabiq, die er uitziet als de eerste de beste Linda maar sla je een blik op de foto’s in het blad en lees je de artikelen, dan rijzen de haren je te berge. Zonder blikken en blozen komen ISIS strijders aan het woord die vol bravoure verhalen van de moorden die ze hebben gepleegd namens de ISIS versie van de islam, of worden vrouwen geïnterviewd die vol trots vertellen over de slavinnen die deel uitmaken van hun huishouding. Bovendien heeft ISIS een bizarre aantrekkingskracht op jonge moslims over de hele wereld, en dus ook uit Nederland. Zij maken in het kalifaat kennis met de uitvoering van de ISIS versie van de islam en brengen die, bij eventuele terugkeer, over aan andere jongeren. Allemaal redenen om ISIS te bestrijden.
Maar de strijd in Syrië is zoveel complexer en om daar een helder beeld van te krijgen is het goed om ons oor te luisteren te leggen bij de Syriërs zelf. Ongetwijfeld aangetrokken door het feit dat ik me met het debat over het Midden-Oosten en de islam bemoei, word ik nogal eens benaderd door Syriërs uit het Midden-Oosten zelf en Syrische vluchtelingen hier te lande. In de gesprekken met hen is er in elk geval een constante en dat is dat zij vrijwel allemaal het bewind van Bashar al-Assad als vijand nummer een beschouwen. Dat heeft in de eerste plaats een historische reden. Vader en zoon Assad regeren Syrië al sinds 1970 en dat deden en doen ze met een ijzeren vuist. De familie Assad heeft een spoor van dood en verderf achter zich gelaten waarbij de afwezigheid van enig respect voor een mensenleven het leidende criterium is. En dat laatste uit zich in de huidige burgeroorlog onder andere in de niets- en niemand ontziende barrel bombs die boven woonwijken worden gegooid en die talloze slachtoffers maken, waaronder veel vrouwen en kinderen. Verder is het volgens veel Syriërs zo dat ISIS er zonder Assad nooit geweest zou zijn, althans in Syrië. De politieke analyse is dat Assad in de strijd bewust nagelaten heeft ISIS al te hard aan te pakken zodat de beweging grote delen van het land in handen kreeg. Toen zij ernst maakte met de opzet van haar gruwelijke kalifaat, kon Assad zijn gelijk uitventen: dit is wat je krijgt als ik er niet meer ben. Het Westen liep met open ogen in de val, daarin versterkt door eerder genoemde tunnelvisie.
Assad blijkt een meestersstrateeg en nu de Russen in het gat gesprongen zijn dat het westen heeft genegeerd, wordt zijn positie alleen maar sterker. Het westen, Amerika voorop, dreigde wel met ‘rode lijnen’ voor Assad, maar deed verder weinig substantieels om de dictator te verdrijven. In plaats daarvan zette ze alle kaarten op de bestrijding van ISIS, aldus Damascus ruimte gunnend. Overigens voorspel ik dat de Russen, nu zij het initiatief in Syrië hebben overgenomen, nog lelijk van de koude kermis thuis zullen komen. Zij zullen met dezelfde problemen geconfronteerd worden als het Westen, de Amerikanen voorop, want als het Midden-Oosten ons iets leert, dan is dat wel dat zij zich niet of nauwelijks laat plooien door welke wereldmacht dan ook. Ik hoorde Poetin verklaren dat Assad op termijn wel wat plooibaarder zou moeten zijn bij een eventuele alles omvattende vredesregeling. Mijn lippen plooiden zich toen ook: in een cynische glimlach.
Het Westen heeft een cruciale fout gemaakt zich zo op ISIS te richten en de grootste en gevaarlijkste speler op het Syrische slachtveld te negeren. De Syriërs hebben gelijk. Was Assad in het begin van de strijd al verslagen, dan was er ook geen kalifaat geweest. En zo blijkt hoe het populisme, onder andere dat van Wilders, met haar niets ontziende islamretoriek in haar eigen staart gebeten heeft.
