De geschiedenis van het landsbestuur beschouwend, beval de Italiaanse denker en politicoloog avant la lettre Niccholò Machiavelli de volgende formule aan: wek de indruk bij het volk dat er niets verandert, en voer de verandering tegelijkertijd in. Deze werkwijze zou volgens hem de meest effectieve zijn want een volk is vrijwel altijd conservatief van aard en wil van geen verandering weten.
Machivelli’s politieke aanpak heeft later de naam gekregen van sluw en slinks, maar het waarom ervan is goed te begrijpen. Hij had van nabij meegemaakt hoe de puriteinse monnik Savonarola de macht had gekregen in zijn thuisstad Florence en hoe deze een openlijke kruistocht was begonnen tegen alles wat in zijn ogen niet paste in zijn dogmatische versie van het christelijke geloof. Zo vond Savonarola dat de Florentijnen geen make-up meer mochten dragen, geen maskers en geen pruiken wat in die tijd heel gebruikelijk was. De lichamelijke opsmuk bestempelde hij als een belediging aan het adres van de Schepper die de mens goed genoeg gemaakt had zoals hij was. De openlijke confrontatiepolitiek van Savonarola zou hem uiteindelijk de das om doen. De mensen accepteerde op een gegeven moment zijn extreme beleid niet meer en uiteindelijk belandde de man op de brandstapel. Onder andere door deze ervaring kwam Machiavelli tot de conclusie dat als een heerser iets wil veranderen, hij dat beter via een omweg kan doen. Je moet het volk gewoon om de tuin leiden en als het voor voldongen feiten komt te staan accepteert ze de veranderingen toch wel.
Ik denk aan de geschiedenis van Savonarola en Machiavelli als ik het Nederlandse Zwarte Pietdebat beschouw. De anti-Zwarte Pietlobby is natuurlijk geen onderdeel van de Nederlandse overheid. Maar zij streeft wel naar een dramatische verandering van de Nederlandse cultuur. Dat is vanzelfsprekend haar goed recht in een open samenleving als de onze. Maar ze koos voor de Savonarola-aanpak. Niet gehinderd door enig schroom zette ze haar tanden in Zwarte Piet. Zwarte Piet zou voor slavernij en racisme staan en moet daarom geofferd worden. De lobbyisten maakten nauwelijks melding van het feit dat de slavernij in Nederland al meer dan 150 jaar geleden is afgeschaft. En voor wat betreft het racisme werd de Nederlandse overheidsaanpak, op alle niveaus, op de schroothoop van de geschiedenis gegooid. Niets deed Nederland blijkbaar goed.
Maar het lafste van de lobbyisten is dat ze zich richtten op een kinderfeest. En als je aan kinderen komt, dan kom je aan de diepste gevoelens van mensen. Kinderen zijn onschuldig aan de samenleving waarin ze geboren worden. Ze moeten beschermd worden.
En zie nu eens aan. In plaats van dat de samenleving overtuigd geraakt is van de argumenten van de overspannen en oogkleppen dragende anti-Zwarte Pietlobby moet diezelfde samenleving dagelijks vernemen dat Zwarte Piet een onderwerp is geworden van allerlei gerechtelijke procedures. Als de lobby een ding voor elkaar gekregen heeft is het dat zij zichzelf volkomen onmogelijk heeft gemaakt en dat de afkeer van alles wat naar multiculturaliteit zweemt alleen maar groter geworden is in de Nederlandse samenleving. Net als Sanovarola wilden de lobbyisten dat de feestelijke maskers werden afgezet. De lobby streeft een illusie na en het kan onmogelijk zo zijn dat ze trots is op wat ze geoogst heeft.
Was een Machiavelliaans scenario niet mogelijk geweest? Natuurlijk wel! De anti-Zwarte Pietlobby had ook kunnen vergaderen in schimmige achterkamertjes, een actieplan opzetten en achter de schermen in de gemeentes in het land proberen te regelen dat de Zwarte Pieten bij de diverse intochten ‘met roetvegen’ hun opwachting zouden maken of Gouds kaasgeel en stroopwafelbruin. Dan hadden de mensen meewarig geglimlacht en waren ze vervolgens overgegaan op de orde van de dag. Maar dat geduld en dat respect konden de lobbyisten niet opbrengen. En nu zitten we met de gebakken peren, want ik denk dat het voorlopig niet meer goed komt tussen de pro- en anti-ZwartePiet facties in dit land. Maar de grootste verliezers zijn de kinderen. Want Zwarte Piet en daarmee ook Sinterklaas zullen nooit meer hetzelfde zijn.
