Ik ben benieuwd naar de bevindingen van de onderzoekers van de luchtvaartpolitie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Ik heb het over wat zich gistermiddag heeft afgespeeld in de cockpit van de Spaanse Airbus. Er was, zoals we onderhand weten, een tijdje sprake van een gijzeling. En er klonk muziek, Arabische muziek – maar dat deed er niet toe. Omdat de piloot niet de route volgde die hij moest vliegen, werd besloten twee F-16’s de lucht in te sturen. Gewoon een standaardprocedure. Maar in het onderzoek, zo lees ik, wordt naast de gebrekkige communicatie en het niet opvolgen van opdrachten ook betrokken dat de verkeersleiding op de achtergrond Arabische muziek hoorde. Dus doet het er wel toe. Met dit schrijven wil ik helpen meedenken.
Ik vraag mij af: wat is anno 2012 Arabische muziek? Het gaat om niets minder dan het verschil tussen een vliegtuigkaping en Bugs Bunny.
Stel: Arabische activisten kapen een passagiersvliegtuig. Makkelijk voor te stellen, want bij de meeste kapingen die er tot nu toe zijn geweest, waren Arabieren betrokken, veelal Palestijnen. We kunnen allemaal wel raden welk conflict daaraan ten grondslag ligt. De meeste vliegtuigkapingen (of pogingen daartoe) vonden immers plaats in het jaar 1969, vlak na de Zesdaagse Oorlog waarbij Israël de Gazastrook, de Sinaï, de Westelijke Jordaanoever en de Golanhoogten veroverde. Er vonden in dat recordjaar maar liefst 82 vliegtuigkapingen plaats. Ik geef toe, allemaal oude koeien. Hoeven we het verder niet over te hebben. Ook de motieven van kapers doen hier niet ter zake. Wat ter zake doet, is muziek. En het beeld dat ik ineens voor mij zag toen ik het bericht las van de ‘vliegtuigkaping’ en de Arabische muziek.
Het beeld dat ik zag was van Bugs Bunny achternagezeten door een gewapende Elmer Fudd.
Ik wil weten wat voor Arabische muziek de vliegleiding gehoord heeft. Is Maher Zain, die in het Amerikaans zijn door de islam geïnspireerde teksten zingt, Arabische muziek? En is Cheb Khaled, die van alles en nog wat in zijn raï verwerkt, Arabische muziek? Is Salman Khan’s Mash’allah, een hit uit India met overduidelijk Arabische invloeden, Arabische muziek? Is Sting’s duet met Cheb Mami, Desert Rose, Arabische muziek? Is de muziek van de Gnawa Arabische muziek? Is de Berberse blues van de Malinese band Tinariwen Arabische muziek? Is de Marokkaanse Najat Aatabou, die zingt over alles wat God verboden heeft en daarom zelfs door haar eigen broers werd bedreigd, Arabische muziek? Zijn Koranrecitaties Arabische muziek? Is de opgefokte propagandamuziek van de een of andere vrijheidsbeweging uit Irak of Libanon Arabische muziek? Wat horen we wanneer we Arabische muziek horen?
Ik kan mij moeilijk voorstellen dat een groep politiek geïnspireerde vliegtuigkapers Cheb Khaled of Najat Aatabou opzetten bij hun actie. Dan denk ik meteen aan Bugs Bunny en Elmer Fudd. Alleen daar kan een spannende achtervolging omslaan in een vrolijk dansje, waarna weer de achtervolging wordt ingezet. Hilarisch. De Looney Tunes zijn dan ook heel geestig.
Maar een vliegtuigkaping is nooit geestig.
Ik vraag mij dus af wat voor Arabische muziek de vliegleiding op Schiphol heeft gehoord. Was het feestelijke dansmuziek? Of klassiek Andalusische muziek? Klonken er Arabische melodieën met een vette housebeat? En hoe vaak is het voorgekomen dat vliegtuigkapers Arabische muziek opzetten bij een gijzeling?
