Molenwaard heeft geen gemeentehuis, dat is in het kader van bezuinigingen gesneuveld. Wel ontwikkelt deze gemeente een stemapp, die echter nooit kan worden gebruikt. In 2009 zijn we gestopt met het gebruik van de stemcomputer, omdat deskundigen aantoonden dat de veiligheid en het stemgeheim hiermee niet verzekerd zijn. Daarom stemmen we weer met potlood en papier. Sindsdien is op initiatief van de Tweede Kamer voortdurend onderzoek gedaan om te zien of digitale middelen het stemmen eenvoudiger kunnen maken, maar dat blijkt nog altijd veel te gevaarlijk. Bij de verkiezingen van 15 maart hebben we zelfs besloten dat niet alleen het stemmen, maar zelfs het tellen van de stemmen niet meer mag met apparaten die op wat voor manier ook met het internet zijn verbonden. Omdat het gevaar van hacken en beïnvloeding van de uitslag gewoon te groot is. Maar hoe deskundigen ook waarschuwen en welke maatregelen de regering ook neemt, de gemeente Molenwaard weet het beter. Die is bezig om zelf een stemapp te ontwikkelen voor de komende raadsverkiezingen, waarbij kiezers via de telefoon of de computer kunnen stemmen. Ik heb hier vragen over gesteld en het kabinet heeft zich duidelijk tegen dit experiment uitgesproken. Maar Molenwaard laat zich dit digitale speeltje niet zomaar afpakken – en gaat gewoon door.
De gemeente Molenwaard werkt voor het ontwikkelen van deze stemapp samen met de gemeenten Almelo, Emmen, Hollandse Kroon en Lingewaard, een opmerkelijke coalitie die tot stand is gekomen na een werkbezoek aan Estland. In antwoord op mijn vragen was Plasterk heel duidelijk. De minister schreef dat er nog altijd ‘veel risico’s’ kleven aan het digitale stemmen en dat de gemeenten ‘prematuur handelen’. De minister wijst er bovendien op dat dit experiment niet in overeenstemming is met de kieswet en de stemapp dus nooit kan worden gebruikt. De reactie van de burgemeesters op deze kritiek is ontluisterend. Burgemeester Gerritsen van Almelo zegt lak te hebben aan de regering en gewoon door te zullen gaan met de ontwikkeling van de stemapp: ‘Daar hebben wij de toestemming van de minister niet voor nodig.’ Ook een woordvoerder van Lingewaard zegt dat de gemeente ondanks de kritiek verder zal gaan. Burgemeester Van der Borg van Molenwaard laat meer zien van de beweegredenen: ‘Wij vinden dat er vanuit het rijk niet verder over de mogelijkheden van digitaal stemmen wordt nagedacht en zijn daarom zelf aan de slag gegaan.’ In werkelijkheid wordt op initiatief van de Tweede Kamer al jaren onderzoek gedaan en zijn al vele rapporten verschenen. Allemaal met de conclusie dat digitaal stemmen niet veilig is.
Molenwaard is een christelijke plattelandsgemeente – de SGP is hier de grootste partij. Deze Zuid-Hollandse gemeente is vernoemd naar de vele molens, waaronder die van Kinderdijk. Zelfs dit soort kleine gemeenten is een speeltje geworden van hoogmoedige bestuurders, die dure consultants inhuren om overbodige prestigeprojecten uit te voeren. Maar in Molenwaard is het wel erg uit de hand gelopen. De gemeente heeft een heuse ‘innovation and disruption officer’, die samen met onder meer ICT-bedrijf OGD en computerbedrijf Dell een ‘digitale gemeente’ heeft ontwikkeld. Diensten werden producten, burgers werden klanten en de gemeente werd een ‘service project’. Ik ben voor digitale dienstverlening, maar een gemeente is geen bedrijf. De bewoners van het mooie Molenwaard is nooit gevraagd of zij wilden dat hun gemeente werd omgebouwd tot een ICT-hobbyproject. Er zullen in deze SGP-gemeente ook maar weinig jongeren zijn die nu niet willen stemmen, maar dat straks met een stemapp wel zouden doen. Het plan om als gemeente zelf een stemapp te ontwikkelen is ook helemaal niet voorgelegd aan de gemeenteraad, die hier dus ook nooit mee heeft ingestemd. Het is beschamend dat lokale bestuurders zorgen over de veiligheid van het stemmen en de handhaving van het stemgeheim zo gemakkelijk naast zich neerleggen.
Ik vind het prima als mensen een hobby hebben en ik juich het toe dat mensen apps ontwikkelen. Maar ik vind het niet goed als bestuurders hun hobby’s laten uitvoeren met gemeenschapsgeld. En ik vind het al helemaal niet goed als dit gebeurt in strijd met de wet. De betrokken gemeenten zeggen dat ze volledig open en transparant willen zijn, maar het blijkt moeilijk om informatie over deze stemapp te krijgen. Wel weten we dat ook ICT-bedrijven bij de ontwikkeling van de app betrokken zijn. Het lijkt er op dat deze gemeenten de commerciële belangen van deze bedrijven belangrijker vinden dan de veiligheid van de verkiezingen. Het is aan minister Plasterk om dit hobbyproject te stoppen.
