Er zijn wereldwijd niet veel mensen, misschien een paar historici, psychologen en andere wetenschappers, die begrijpen en willen toegeven dat elk mens, waaronder zijzelf, een bewaker in een vernietigingskamp kan worden. Dit is een heel ongezellig begin van een column (dat al begon met de titel), maar dan is die zin maar uit de weg, als een schelle schoolbel op de vroege morgen.
Precies tot die conclusie kwam men in de afgelopen eeuw, soms pas na vijftien jaar lang non-stop nadenken en lezen (Solzhenitsyn, Dostojewski, Arendt, Huxley, Orwell): hoe was het mogelijk dat mensen elkaar -op zulke schaal- konden uitroeien en er zelfs van konden genieten?! Want normale mensen waren het, die bijvoorbeeld gevangenen met zware zakken vol zout heen en weer over het terrein van Auschwitz lieten lopen, nadat ze al uitgedroogd, oververhit en geestelijk kapot de treinen uit waren gekomen. Die aanblik was blijkbaar nog niet genoeg voor ze, de vernedering moest er nog overheen, net zo lang tot er geen waardigheid of sprankje hoop meer over was. Resentment of being, is de benaming hiervoor.
Nu iedereen in Amerika 1984 van George Orwell aan het herlezen is, is de totalitaire mindset (zoals die tot wasdom kwam onder Stalin, Hitler, Mao) weer terug van weggeweest, als ‘optie’. Veel mensen vragen zich af waar we op afkoersen, misschien wel dáárop, en dat is begrijpelijk. Anderen verdiepen zich minder en weten het zeker: Trump en de nazi’s die hem steunen verdienen het ‘in hun gezicht gestompt te worden’, zoals David Harbour, een Hollywoodacteur, onder luid applaus – in het bijzijn van kinderen- vanaf een podium scandeerde. “Yeeeeah!”, riep de zaal. Paul Verhoeven zei het ook bij DWDD: ‘Trump is Hitler’.
In de twee weken vanaf de inauguratie van de Amerikaanse president werden er op twitter 12.000 oproepen gedaan om hem te vermoorden. Een Iers tijdschrift, Village, had op de voorpagina het beeld van een schietschijf op het hoofd van Trump, met daaronder ‘Why Not’. Ook Duitse krant Die Zeit stelde een moord in het Witte Huis voor. Er worden inmiddels willekeurig mensen in elkaar geslagen, rechts-conservatieve denkers en artiesten worden geweerd uit universiteiten en andere publieke ruimtes, en op internet is met veel mankracht een hetze gaande tegen hate speech, rechtse hate speech wel te verstaan.
Die ‘haat’ varieert bijvoorbeeld van het veroordelen van de studentenrellen bij Berkeley, tot het stellen van kritische vragen over de vermeende invloed van extreem-rechts op de Ontario moskee-schutter, die achteraf niet waar bleek. Een kennis van mij in Berlijn werd door een Amerikaanse vriend een ‘nazi’ en een ‘white supremacist’ genoemd omdat hij de ophef over de ‘Muslim Ban’ nogal hysterisch vond. ’De nazi’ is in korte tijd het menselijk restafval geworden van alles wat niet links is: iedereen die niet de hysterie van een op handen zijnde genocide overneemt. Het anti-fascisme grenst aan sadisme, om alles wat zich niet distantieert van Trump, nationalisme en anti-immigratie verdacht te maken en voor de bus te gooien.
In officiële, keurig linkse bewoordingen is dit nodig om de ‘normalisatie van fascisme en haat’ tegen te gaan. Maar het enige wat hier genormaliseerd wordt met deze ‘morele’ pre-emptive strike is het leugenachtige en gewelddadige gedrag van links zelf, gezien de Hollywood- en DWDD fatsoenscheck die er al ligt, fatsoen dat er niet voor terugdeinst om de fundamenten van onze vrijheid, waaronder vrijheid van meningsuiting, te vernietigen. Over totalitair gesproken.
Nog maar even die schelle schoolbel luiden dan. Het zijn ook, of juist de rechtschapen, normale, gehoorzame en ‘deugende’ mensen die in de definitie van de totstandkoming van totalitaire systemen, in staat blijken haat en geweld te normaliseren, namelijk zodra ze de enige echte voorwaarde voor vrede gaan minachten: de waarheid. De liefde voor de waarheid, het vinden ervan, via kennis en transcendentie, elkaar corrigeren en de wil op eigen kracht iets te worden. Verlies van dát leidt tot ressentiment of being. Tot zakken zout in Auschwitz.
Ter vergelijking, de rechtse, conservatieve redneck, de PVV’er, Milo Yiannopoulos of Michel Houellebecq die roept: “schijt aan islam, migranten, laat mij mijn voetbal op tv kijken, mijn bier drinken, mijn absolute vrijheid uitbuiten en laat me me rust” is niet fancy, maar normaliseert helemaal niks, zeker geen haat. Deze mensen zeggen wat ze denken, waar nog mogelijk extreem, omdat ze niet gehoord worden, omdat de waarheid niet meer voor hun mag zijn.
Je kunt ‘1984’ natuurlijk wel blijven lezen, oproepen doen op Facebook voor een betere wereld, bijeenkomsten organiseren over hoe we nader tot elkaar kunnen komen, maar het enige wat helpt tegen ‘fascisme’, marxisme, en andere totalitaire systemen is immuniteit ervoor creëren. En je kunt alleen maar immuun worden voor de totalitaire mindset als je niet liegt. En met liegen bedoel ik de wereld manipuleren om het te laten doen wat jij wilt, zoals de jongeren die de rechts-conservatieve rebel Milo van Berkeley verjoegen denken dat het werkt.
Hoewel ik me zorgen maak over de plannen van Trump, zijn bovenkamer en die van een deel van zijn aanhang, wordt de echte roofbouw op onze rechtsstaat gepleegd door een mindset die niet bij rechts leeft of in de boeken van Orwell, maar bij de verzetsbeweging van links die niet in staat is de realiteit onder ogen te komen, die de handhaving van het eigen gelijk, om het gelijk, met geweld verdedigt.
Klinisch psycholoog en totalitarisme-expert Jordan Peterson moest er bijna van huilen in een interview met Dave Rubin, toen hem gevraagd werd wat we dan konden doen om de totalitaire mindset te voorkomen, om op het goede pad te blijven, ondanks de demagogen die ons zullen verleiden hun weg te volgen. En huilen leek nog nooit zo gepast, want het antwoord was ontroerend simpel: de waarheid vertellen. Je vertelt de waarheid en handelt naar je beste waarheid, en je stelt jezelf open voor correctie door anderen. Het is voedsel voor de ziel. En een goed gevoede ziel gooit geen onschuldige mensen in een greppel. Die laat het niet zover komen.
Vreedzaam omgaan met elkaar leidt niet als vanzelf tot een vreedzame wereld, door hagen om moskeeën te maken, door kransen te leggen na een aanslag, optochten en marsen te lopen ‘tegen haat’. Dat misverstand is zich te hard aan het verspreiden onder mensen die oprecht iets willen doen, die niet rechts of links zijn maar willen ‘verbinden’. Vergeet verbinden. There are no shortcuts.
