‘HUP LEGER’ is wat columniste Ebru Umar twitterde op de avond van de uiteindelijk mislukte staatsgreep in Turkije. Zo liet ze duidelijk zien waar ze stond: wat haar betreft zou het leger erin slagen de verachtelijke president Erdoğan van Turkije te wippen en einde maken aan zijn bewind dat steeds autocratischer trekken vertoont en dat Turkije meer en meer doet lijken op het islamitische Iran. En er waren er meer die die avond uiting gaven aan deze hoop. En het was columnist en opinion maker Ismail Selvi die op Facebook stelde dat ‘Als een parlement wordt gedomineerd door dieven, hypocrieten en islamisten (islamieten), dan verdient het vernietigd te worden’. Beide columnisten uitten hun steun aan de coup om voor hen moverende redenen. Ebru had er dit voorjaar een onvrijwillige periode van huisarrest opzitten in een Turkse badplaats en Selvi, zelf aleviet, behoort tot een religieuze minderheid die door Erdoğan cum suis systematisch genegeerd dan wel vervolgd wordt.
Maar om dan blij te zijn met een staatsgreep of om op te roepen tot het vernietigen van het parlement? Zeker, zou de staatsgreep gelukt zijn en het parlement vernietigd, dan was er fysiek niets meer over van Erdoğan en de zijnen. Maar wat zou het alternatief zijn? Dan kwam er een militaire dictatuur. En zou deze wel de zo gewenste ware vrijheid en democratie brengen? Hebben militairen in het zwarte Turkse (coup-)verleden die roeping wel eens waar gemaakt? De vraag stellen is hem beantwoorden. En wat dacht je van vergelijkbare wel geslaagde coups, zoals die in 2013 in Egypte van toen nog generaal Sisi tegen toenmalig president Morsi? De willekeur en het geweld in het Egypte van vandaag overstijgt die van president Moebarak in zijn donkerste dagen.
Een coup is dus nooit een oplossing en dat was dan ook het grote dilemma op de social media. Ik zelf twitterde: ‘Erdoğan mag volgens sommigen dan een lul zijn, maar deze lul werd wel democratisch gekozen. Wie juicht voor een coup is minder democratisch dan hij.’ En deze visie werd uiteindelijk door velen gedeeld zoals door Iyad El-Baghdadi, ‘Arabic Spring activist’ die indertijd de Arabische emiraten werd uitgeknikkerd:
“There are idiots out there thinking we ‘re against a coup because we support Erdoğan. We don’t. He ’s an ass. A democratically elected ass.”
De conclusie zou dus zijn dat we beter af zijn met Erdoğan dan met een militaire dictatuur. Maar, zo poneerden ook veel Twitteraars, Hitler kwam ook via verkiezingen aan de macht en er zijn meer voorbeelden van machthebbers die de democratie de nek omdraaiden toen ze eenmaal aan de macht kwamen. Dat moest ikzelf op Twitter ook weer toegeven. Democratie is een uiterst kwetsbare vorm van bestuur. Natuurlijk, het is een systeem van ‘check and balances’, maar wie kwaadwillig is kan, zo leert ons de geschiedenis de democratie de nek om draaien. Inderdaad, zo zou Winston Churchill zeggen: ‘Democracy is the worst form of government’, om daar evenwel direct aan toe te voegen: ‘except for all others’. We zullen het dus met de democratie moeten doen. Er zijn geen betere alternatieven.
De grote vraag is wat Erdoğan nu gaat doen en in welke richting Turkije zich beweegt. Het is tijdens de coup maar weer eens gebleken dat de Turkse president op veel steun uit het volk kan rekenen, overigens ook buiten Turkije zoals hier in Nederland. Maar die steun bleef niet beperkt tot betogingen of demonstraties. Turkse soldaten werden gedood, onthoofd door de massa’s op straat. Opvallend was dat er vaak bebaarde mannen op de foto’s stonden met de bebloede lichamen van de gedode soldaten, geheel in de traditie van de gruwelijke praktijken van Islamitische Staat. De democratie in Turkije staat van alle kanten onder druk. Erdoğan zal nu alles in het werk stellen om zijn grote ideologische tegenstander, en vermeend brein achter de coup, Fethullah Gülen in handen te krijgen en diens ‘parallelle’ netwerken zoals hij ze noemt nog meer te ontmantelen. Voor de democratie is dit alles slecht nieuws en het kan zomaar gebeuren dat Erdoğan op een kwaad moment de staatsstructuren in Turkije zo verandert dat de democratie tot op het bot wordt uitgekleed. Toch blijf ik van mening dat het goed is dat de coup niet geslaagd is. Want het kan ook zomaar zijn dat Turkije toch de weg van de democratie blijft volgen en de president uiteindelijk door de stembus wordt weggestemd.
In plaats van HUP LEGER kun je daarom maar beter, ook al gaat dat tegen al het gevoel in je haarvaten in, HUP DEMOCRATIE roepen.
