Je kent het wel. Zo’n vrijdagmiddagborrel waar het bier rijkelijk vloeit en de borrelpraat vol passie over tafel gaat, vrij associërend van onderwerp naar onderwerp. Zo gebeurde het dat ik in een gezelschap zat waar we via “George Lucas wilde Apocalypse Now niet maken” uitkwamen op de maanlanding. “Nooit gebeurd” zei mijn opponent. “Tuurlijk wel” zei ik. Er volgde een amusant debat met nog meer bier. Geen van beiden konden we echter winnen. Als moderne menschen hadden we beschikking over internet op telefoon en laptop, maar om een geschil over een complottheorie te beslechten is internet een slechte startplaats.
Geloof/overtuiging/zeker weten
Ik weet niet waar mijn kennis over de maanlanding vandaan komt. Ik kan me niet herinneren dat ik het voor het eerst leerde, maar dat betekent niet dat ik het nooit op school heb gehad. Daarbij heb ik geen idee waar ik moet beginnen met zoeken naar bewijs. Ik ben niet thuis in de astronomie en ik kan zeker niet snel twee of drie wetenschappelijke artikelen voorleggen die mijn gelijk onderbouwen. Dat ik gelijk heb en dat er mensen op de maan zijn geweest, weet ik echter zeker.
Mijn overtuiging is evenwel niet meer dan een overtuiging en daarmee zijn mijn claims twijfelachtig. Veel mensen groeien op met het idee dat God bestaat. Dat horen ze van alle kanten. Maar iets van alle kanten horen, maakt iets niet waar. Aan de andere kant, mijn ‘geloof’ in de maanlanding lijkt op mijn ‘geloof’ in de evolutie. Hoewel ik ooit een dappere poging heb gedaan om On The Origin Of The Species te lezen, is mijn kennis over evolutie op weinig meer gestoeld dan dat andere mensen, in documentaires bijvoorbeeld, me dat hebben verteld.
Autoriteit en belang
Niet willen aannemen dat er mensen op de maan hebben gelopen, is voor mij zo’n duidelijk voorbeeld van een complottheorie dat ik het afdoe als waanbeeld van een aluhoedje. Daarmee laat ik echter een van de belangrijkste waarden uit de wetenschap varen: twijfel en de bereidheid naar iemands argumenten te luisteren. De maanlandingen zijn namelijk niet exact hetzelfde als God of evolutie.
Een van de grootste problemen in de discussie is dat de Verenigde Staten een belangrijk imagobelang hadden bij de eerste maanlanding. Dit maakt ze bij voorbaat verdacht. Het bewijs dat er mensen op de maan zijn geweest wordt geleverd door juist die organisatie die baat heeft bij het in standhouden van de ‘mythe’. En daarmee ontstaat er bij mij alsnog twijfel. Die twijfel is er met name over de eerste beroemde maanlanding. Als mediawetenschapper weet ik dat realiteit en retoriek dichtbij elkaar liggen, en dat de camera altijd liegt. Als science fiction-liefhebber en Kubrick-fan weet ik dat “one small step for man, one giant leap for mankind” te mooi is om niet bedacht te zijn.
Wedstrijd
En nu? Mijn opponent en ik hebben de tijd gekregen bewijs te verzamelen. Zowel mijn opponent als ik kunnen daarbij niets anders dan ons beroepen op externe autoriteit. Het bewijs zal vervolgens door twee andere borrelaars als onafhankelijke rechters worden gewogen. De inzet is: zijn er mensen op de maan geweest ja of nee? Mijn vraag aan jullie waarde lezers van DeJaap is: hoe ga ik mijn gelijk aantonen? Met welke argumenten en verwijzend naar welke autoriteit? Meedenken in de comments dus, gaarne met verwijzingen. Tips over hoe ik de discussie tijdens de borrel had kunnen beslechten zijn ook welkom.
Dr. Linda Duits draagt haar aluhoedje alleen op verkleedpartijtjes.
