Als men érgens de gevleugelde woorden Stop making stupid people famous ter harte zou kunnen nemen, dan is het wel bij de Nederlandse televisie, die sinds het programma Big Brother – of misschien zelfs al daarvóór met Seks voor de Buch – een schier onuitputtelijke bron van inkomsten heeft aangeboord: de industriële uitbuiting van de domoor.
Dit verdienmodel heeft in de afgelopen vijftien, twintig jaar geleid tot ‘realityshows’ als ‘Oh Oh, Cherso’, ‘Zon, Zuipen, Ziekenhuis’ en andere pareltjes van goede smaak en wellevendheid, die een welhaast eindeloze optocht van getatoeëerde, dronken halvegaren hebben opgeleverd. De mensen die aan dit soort programma’s meewerken krijgen niets of een habbekrats. Het grote geld wordt verdiend door de adverteerders, de producenten en de omroepen. De deelnemers moeten genoegen nemen met eeuwige roem.
Een afgeleide van dit format is een programma als Een dubbeltje op z’n kant, waarin ene Annemarie van Gaal mensen met financiële problemen van briljante adviezen voorziet zoals ‘nodige uitgaven wél, onnodige uitgaven niet’, om vervolgens zelf met de poet ervandoor te gaan. Annemarie is immers geen charitatieve instelling. Ze doet wel alsof, maar dat is ze niet. Ook hier wordt geld verdiend over de ruggen van de zwakkeren, alleen met een iets subtieler, als human interest vermomd format.
Soms leidt zo’n programma tot een spin off, waardoor we getuige kunnen zijn van het dagelijkse wel en wee van een van de deelnemers, zoals in het geval van de Haagse Samantha De Jong en haar (inmiddels ex-) echtgenoot Michael van der Plas. Ook hier worden de zogenaamde realitysterren er nauwelijks wijzer van. De arme Michael zag zich zelfs genoodzaakt om zijn toevlucht te zoeken in een hennepplantage en Samantha zit inmiddels in de bijstand.
Tot overmaat van ramp werd ze onlangs met spoed opgenomen in een ziekenhuis na een suïcidepoging. Gelukkig bezat Samantha de tegenwoordigheid van geest om zelf 112 te bellen. Uiteraard wordt dit meest recente drama weer breed uitgemeten door RTL Boulevard, waarvan de presentatoren met een grafgezicht en op gedragen toon verslag doen van de ziekenhuisopname van de ongelukkige. Maar ze hadden wel weer een lekker item. Ze spinnen garen bij een ongeluk dat ze tot op zekere hoogte zelf hebben veroorzaakt.
Dat het echter altijd erger kan, bewijst de rappende Brunssumer Sjors Peter. Onder normale omstandigheden was Sjors nooit verder gekomen dan de schuifdeuren en een incidenteel optreden in het plaatselijke buurthuis, maar Sjors werd helaas bekend door het NCRV-programma Man Bijt Hond. In de jaren daarop groeit Sjors uit tot de gekke Henkie van de rapscene en verwerft hij landelijke bekendheid, niet in de laatste plaats door mediaoptredens in bijvoorbeeld de talkshow van de enorm grappige Jandino Asporaat – maar ook de schrijvende pers laat zich niet onbetuigd.
Nu gaat het in het geval van Sjors wellicht niet op om de media alle schuld in de schoenen te schuiven, want Sjors blijft vooral zelf wanhopig de publiciteit opzoeken. Kennelijk is er echter ook niemand die hem tegen zichzelf in bescherming neemt. Je hoeft geen psychiater te zijn om te kunnen vaststellen dat er bij Sjors enkele schroeven nadere inspectie behoeven. Dat blijkt ook uit het meest recente wapenfeit in zijn zoektocht naar grote roem: twee door hemzelf gemaakte pornografische video’s op de website Pornhub, waarin Sjors van bil gaat met een Braziliaanse transgender.
Je kunt de stelling verdedigen dat Sjors het allemaal zichzelf aandoet, maar daarmee veronachtzaam je de impact die overmatige media-aandacht op iemand als Sjors heeft. Iemand met die psychische capaciteiten kan die weelde niet dragen, en gaat van de weeromstuit heel rare dingen doen.
Als er dan ook nog eens niemand in zijn omgeving is die er een rem op zet, hebben we een recipe for disaster, en zijn we getuige van het uiteindelijke gevolg van voornoemde industriële uitbuiting van de domoor: mensen die zichzelf in hun queeste naar rijkdom en bekendheid volledig de vernieling in helpen. Maar dat zal aasgieren als Yvonne Meulendijk (“Kim Holland”) eens aan hun reet roesten. Zij horen het geluid dat voor hen allesbepalend is: een rinkelende kassa.
