Het Westen heeft het nieuwbakken kalifaat over zichzelf afgeroepen. Dat krijg je er namelijk van als je een dictator wegbombardeert en een soort van apartheidsregime installeert. Irak is hierin geen uitzondering, de Westerse lust naar olie maakt dat wij de meest vreselijke regimes steunen. Daarom moeten wij ook niet zo gek opkijken dat anno 2014 een nieuwe beweging is opgestaan (ISIS, wellicht heeft u er van gehoord) die Al Kaida ‘gematigd’ doet lijken. Zo betoogde Tineke Bennema in de Volkskrant. Zij is historica, gespecialiseerd in het Midden-Oosten. Dus zal dat wel waar zijn. Mooi niet.
Gisteren betoogde Sjors van Beek hier op ThePostOnline dat het binnenlandse gedeelte van haar betoog geen hout sneed, maar helaas doet het buitenlandse gedeelte dat ook niet. Zeker, olie speelt een grote rol in het Midden-Oosten. Net als gas grotendeels onze, maar vooral de Duitse en Italiaanse, relatie met Rusland bepaalt. Maar Michael Mooralistische Midden-Oosten-analyses zoals die van Tineke Bennema blazen de verantwoordelijkheid van het Westen op tot idiote proporties en nemen een haast religieuze vorm van zelfkastijding aan. Dergelijke betogen laten twee dingen zien. Allereerst onvoldoende kennis van hoe internationale politiek werkt, en ten tweede verraadt het een misplaatst Westers superioriteitsgevoel.
Waren Saddam en Bin Laden dan niet gedeeltelijk Westerse creaties die vervolgens rogue gingen? Steunen wij dan geen dubieuze dictatoriale figuren die het niet zo nauw nemen met de mensenrechten? Jazeker wel. Maar dat is nog iets anders dan de volledige verantwoordelijkheid dragen voor al hun daden. Internationale politiek is een bonte verzameling van concurrerende nationale belangen. Deze belangen beperken zich dus niet alleen tot de Westerse honger naar olie, maar niet in de minste plaats om een onderlinge strijd voor de hegemonie in het Midden-Oosten. Een plaats zowel geambieerd door Israël als Iran, en voor de val van Saddam ook door Irak. Een So you wanna be the next–hegemoon-strijd creëert tegelijkertijd een vruchtbare bodem voor proxy-fitties. We zien het momenteel ook in Azië (wordt het China, India of toch Pakistan?) waardoor landen (zoals Amerika en Rusland) hun eieren in diverse mandjes plaatsen. Je weet maar nooit wie het uiteindelijk voor het zeggen krijgt in de regio. In het Midden-Oosten heeft het Westen hun favoriete kandidaat (Israël) altijd een handje willen helpen, door coups te regelen in Iran of met all-out militaire interventies in Irak. Hier houdt het betoog van Tineke (en met haar velen “ja maar wij zijn ook niet lief geweest”-roepers) op, waar het wel verder dient te gaan.
Qatar, de Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië (overigens ook dol op onthoofdingen) en tevens NAVO-bondgenoot Turkije zijn niet van onbesproken gedrag. Het maakt hen hiermee niet beter maar ook niet veel slechter dan “het Westen”. Het zijn namelijk geen Westerse rijke individuen geweest die ISIS hebben gefinancierd, noch betrof het een niet-Westers land wat een oogje dichtkneep aan de grenzen en trainingskampen van ISIS mede-faciliteerde.
Olie- en gasbelangen maken een wezenlijk deel uit van internationale betrekkingen, maar wees dan eerlijk en benoem ook de niet-Westerse concurrenten op die markt. Of is het zo lastig om in te denken dat moslimlanden er ook hun hand niet voor omdraaien om andere moslimlanden te feuten om de olie (riep daar iemand ‘Kazachstan’?). Niets menselijks is ook de politiek leiders van moslimlanden vreemd. Deze landen neerzetten als “slachtoffers” van het Kwade Westen (hier wordt overigens vaak impliciet Amerika mee bedoeld) doet deze landen tekort als de capabele actoren op het internationale politieke toneel die het zijn. Ook leiders van moslimlanden (zei iemand ‘Tsjetsjenië’?) weten het door olie- en gasbelangen gemotiveerde politieke handjeklap ten koste van anderen (en niet zelden ook van mensenrechten) prima te spelen.
Daarom is claimen dat “het Westen” verantwoordelijk is voor de bende in het Midden-Oosten een indirecte beschuldiging dat leiders van moslimlanden incapabele sukkels zijn. Die weten niet hoe dat gaat, politiek. Ze zijn het slachtoffer van “ons” Westerlingen die “beter zouden moeten weten” tenslotte. Wij zijn namelijk dermate oppermachtig, dat wij een hele regio op zijn kop weten te zetten – en die arme sloebers aldaar zijn er het slachtoffer van.
Niet alleen laat dit een schaamteloos Westers superioriteitsgevoel zien, het is ook gevaarlijk. Door landen in de regio neer te zetten als een stel geslachtofferde sukkelaars, reduceren wij de verhoudingen in het Midden-Oosten tot een achterhaalde, Huntingtoneske “wij-zij” clash of civilizations. Dit heeft niets te maken met de internationale politieke realiteit, en ook niets met naïviteit: het is loepzuiver knuffelrascisme.
De feiten spreken Bennema tegen. Moslimlanden zijn volwassen spelers op het internationale politieke- en handelstoneel, en zijn daarmee medeverantwoordelijk voor “de situatie” in het Midden-Oosten. Gelijkwaardig behandelen betekent ook gelijkwaardig bekritiseren, en niet de schuld eenzijdig bij het Westen neerleggen.
