Eén van de meest in het oog springende voorstellen uit de integratiebrief van minister Asscher, is zijn pleidooi voor een participatiecontract voor migranten. Net als in de rest van de integratiebrief zijn de voordelen van dit contract en wat er in moet staan volstrekt onduidelijk. Volgens Asscher is het doel dat mensen die hier komen wonen onze grondwaarden verinnerlijken. Blijkbaar zijn er teveel migranten die zich belangrijke, universele waarden zoals de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen, homo’s en hetero’s en discriminatie nog niet eigen hebben gemaakt.
En dan wordt het zorgelijk. Want, wanneer Asscher wil dat nieuwkomers zich aan onze wetten en regels houden heeft hij natuurlijk volkomen gelijk. Maar daar hebben we de politie voor. Echter, als hij voorstelt dat mensen deze waarden moeten internaliseren, ze moeten onderschrijven, voelen en geloven, dan wordt het eng. Ik ken niemand die de manier waarop hij in het leven staat heeft laten vastleggen in een contract, laat staan iemand die de manier waarop hij in het leven staat, wijzigde door het tekenen van een contract. Want hoe gaat hij de vordering van migranten bijhouden? Met een gedachtenpolitie? Die krijgt het druk dan!
Sadet Karabulut
Het lijkt erop alsof de minister op het laatste moment nog een eyecatcher miste, een spannend voorstel waarmee hij publicitair kon scoren, een politiek vluggertje. Daar helpt hij misschien zichzelf mee, maar niet de integratie. Waarom zo kortzichtig alle migranten als groep bekijken? Je hebt hoger- en lager opgeleide, liberale en socialistische en progressieve en (ultra-)conservatieve migranten. De groep die de minister zegt te willen bereiken, is die laatste groep.
Laat dat nou net de groepen zijn die de Nederlandse overheid al decennia steunt. Als de Nederlandse overheid nou eens zou stoppen met het subsidiëren en faciliteren van orthodoxe organisaties zoals de grijze wolven, de Fethullah Gülen sekte of andere segregatie bevorderen activiteiten zoals de moskee-internaten. Zou dat niet veel effectiever zijn?
Wat verder in het oog springt is de pijnlijke eenzijdigheid van Asscher’s analyse. ‘Iets van ons allemaal’ zegt hij aan het begin van zijn brief, maar vervolgens komt hij er niet toe om factoren in ons land te benoemen die integratie belemmeren. Waar is zijn analyse over hoe we de sterk toegenomen discriminatie en uitsluiting gaan tegengaan? Waar is zijn actieplan om ervoor te zorgen dat werkgevers niet langer sollicitanten weren op basis van hun postcode of achternaam? Waar is de erkenning dat wanneer je hier geboren bent, je dezelfde rechten en plichten geniet als elke ander? Waar is een plan om de toenemende segregatie in grote steden tegen te gaan? En vooral, waar is de analyse dat integratie eerst en vooral begint bij sociaal-economische emancipatie. Wie het maatschappelijk goed doet, integreert bijna automatisch.
Staat er dan niets goeds in de brief van Asscher? Jawel. Taal en inburgering, integratie van EU-arbeidsmigranten, aanpak van werkloosheid en arbeidsmarktdiscriminatie, bestrijden van segregatie, aanpak van criminaliteit en overlast, verbeteren van de ouderbetrokkenheid en het vechten voor de zelfbeschikking van individuen worden genoemd en dat is goed. Maar niets is teleurstellender dan problemen te benoemen zonder daarvoor oplossingen aan te reiken. Dat gebeurt al te veel in Nederland. Op al deze punten heeft de minister goede bedoelingen maar komt met nul oplossingen. Sterker, het taal- en inburgeringsonderwijs is volledig geprivatiseerd en voor velen onbereikbaar geworden. Daar verandert Asscher niets aan. Hij schrijft terecht over zijn angst voor parallelle samenlevingen waarin mensen langs elkaar heen leven, maar heeft geen oplossing voor gettovorming en etnische segregatie in de steden. Ook vertikt hij het om werk te maken van een voorstel van de Kamer waarin ouderinitiatieven voor gemengde scholen worden ondersteund.
Ook wanneer het gaat om het voorkomen van een Europa dat alleen kijkt naar goedkope arbeidskrachten, zonder te kijken naar de belangen van mens en samenleving, blijft het bij de analyse. Noodzakelijke maatregelen zoals het reguleren van het vrije verkeer van werknemers en het verplichten van werkgevers tot het aanbieden van taal- en integratiecursussen blijven wederom achterwege.
We hebben de afgelopen jaren al genoeg bewindspersonen gehad die integratie op een nogal stiefmoederlijke manier ‘erbij deden’. Als Asscher niet snel met betere plannen komt, dan in deze summiere brief, dan schaart hij zich in een illuster rijtje van Haagse ‘vluggertjes-ministers’ die grote woorden bezigen, maar teleurstellend weinig ondernemen. Nederlanders en nieuwkomers verdienen beter.
Sadet Karabulut is Tweede Kamerlid voor de SP.
