De haast waarmee het boek ‘Heilige identiteiten’ van Machteld Zee door een aantal opiniemakers en academici – ongelezen – moest worden afgeserveerd, verraadt het maatschappelijke ongemak met het onderwerp. En dus wordt het tijd om er een keer mee aan de slag te gaan: islam en vrouwenrechten.
Het boek van Zee is zeker niet boven kritiek verheven, maar de grap is dat de eerste hoos van afgrijzen van mensen kwam, die het boek nog helemaal niet gelezen hadden. Kon ook niet, omdat het nog niet verkrijgbaar was. Maar dat was geen belemmering voor een reeks verdachtmakingen en diskwalificaties, want een interview met Zee in het AD deed het progressieve kamp onmiddellijk steigeren en waarom wachten op inhoud en argumenten als de aanval ook persoonlijk kan?
“Ze is maar twee dagen bij de sharia councils geweest”, schreef antropoloog Annelies Moors (UvA). En collega Martijn Dekker (ook UvA): “Tja, Universiteit Leiden; Cliteur, Baudet, Elian…als je ‘wetenschappelijke’ onderbouwing voor je xenofobe denkbeelden nodig hebt, dan weet je waar je wezen moet.”
Het is een langlopende traditie op de Universiteit van Amsterdam, om collega-wetenschappers die de ‘verkeerde’ onderwerpen kiezen of een ‘verkeerde’ politieke kleur hebben in diskrediet te brengen. In mijn tijd als student politicologie had professor Daudt het al jaren zwaar te verduren, omdat ie geen boodschap had aan het marxistisch beton waar de faculteit in gegoten was. Het boek Goed fout (2015) van emeritus hoogleraar Meindert Fennema staat vol verhalen over politieke slachtpartijen en de rigide academische traditie op de Universiteit van Amsterdam.
Terug naar het boek van Machteld Zee. In één zin, een boeiend pamflet over een urgent probleem: de achtergestelde positie van vrouwen binnen de islamitische cultuur in Europa en een verdere verslechtering daarvan door een groeiende invloed van de orthodoxe islam.
Die invloed zien we terug in moskeeën en in de shariaraden in Engeland, waar volgens Zee de rechtsongelijk tussen mannen en vrouwen is ‘gelegaliseerd’. Geheel in strijd met de seculiere rechtspraak en de individuele rechten van de mens.
Saoedi-Arabië wordt door veel onderzoekers en journalisten al jaren gezien als de grootste exporteur van de orthodoxe islam richting Azië en Europa. Het kabinet houdt de geldstromen van de Saoedi’s richting onze moskeeën graag geheim, maar wereldwijd is er niks geheims meer aan de export van het wahabisme en salafisme vanaf het Arabisch schiereiland.
De groep die daar het meest onder te lijden heeft zijn de gematigde en seculiere moslims in Europa. Zij krijgen vaker te maken met religieuze eisen vanuit strenge hoek en raken vaker geïsoleerd van niet-moslims. Dat noemt Zee een gevaarlijke ontwikkeling, die moet stoppen.
Dat is in het belang van de gematigde moslims, hun integratie en hun kansen in de Westerse samenleving. En het is in het bijzonder in het belang van de moslimvrouwen die gevrijwaard dienen te zijn van dwang en onderdrukking, die meestal een verplichte bijwerking zijn van de orthodoxe islam. Tot zover haar belangrijkste boodschap.
Het boek behandelt nog meer, maar dit is geen boekbespreking. Het gaat hier om de felheid van de reacties op Machteld Zee. Die hebben naar mijn idee alles te maken met het grote ongemak met een open debat over het patriarchale DNA van de moslimcultuur. De acceptatie van de dominantie van mannen over vrouwen staat haaks op de individuele rechten en vrijheden van vrouwen in het Westen. Moslimvrouwen behoren hier dezelfde rechten en vrijheden te hebben als alle andere vrouwen. ‘One law for all‘.
De termen islam bashen en xenofobie worden richting Zee gebruikt om het debat de kop in te drukken en de spanningen met de orthodoxe islam onder water te houden. Machteld Zee heeft het lef een flinke steen in deze vijver te gooien. We moeten het erover hebben.
Deze column verscheen eerder op RTLZ.
