Woensdag 24 april plaatste ThePostOnline mijn reactie op een eerder stuk van Sam van Rooy met als thema Islam en nazisme: een vergelijking. Via Twitter liet De Rooy weten ontevreden te zijn met mijn reactie. Ik gaf weliswaar antwoord op zijn hamvraag ‘hoe wij als democratische samenleving de islam moeten beoordelen’, maar zijn klacht was dat ik niet inging op de diverse argumenten die hij aanvoert. Ik neem de gelegenheid te baat dat dan alsnog te doen, hoewel ik het jammer vind dat hij op Twitter niet wilde reageren op mijn antwoord op zijn hamvraag: ik vind de islam geen bedreiging maar een uitdaging.
Van Rooy stelt dat de eerdere stelling van PVV’ers Van Klaveren en Wilders dat de islam ‘de grootste ziekte is die Nederland de laatste 100 jaar getroffen heeft’, een misser is. Ik vind dat nogal een understatement. Het is een grove belediging voor moslims en voor de Nederlandse geschiedenis. Dezelfde verontschuldigende houding tref ik aan het einde van zijn stuk aan waarin hij stelt ‘dat Wilders het erg goed voor heeft met alle mensen, ook met moslims, en dat hij – terecht – moslims zélf als eerste slachtoffers beschouwt van de ziekte die islam heet’. Ik heb veel moeite met deze ‘positieve grondhouding’ van de PVV ten aanzien van de moslims.
Maar ook dat moet ik blijkbaar relativeren want als Wilders het heeft over ‘kopvoddentaks’ of ‘verbied de Koran’, dan is dat gewoon een ‘schreeuw om aandacht’. Als kinderen elkaar zo pesten op school zoals Wilders dat doet met de moslims, treedt onmiddellijk het pestprotocol in. Ik vind het ongeloofwaardig te stellen dat Wilders het zo goed voor heeft met de moslims. Zijn woorden nodigen hen niet uit tot een dialoog, laat staan tot het loslaten van hun moslimzijn zoals hij suggereert. De kunst van het ‘verleiden’ is hem in deze vreemd.
Dan stelt Van Rooy dat ‘verschillende stromingen binnen of vertakkingen van een ideologie of doctrine, geenszins verhinderen dat elke ideologie of doctrine een essentie heeft, een kern(boodschap)’. Ik waag deze stelling te bestrijden. Waarom zijn er altijd en eeuwig zoveel schisma’s in kerken, religies, ideologieën over de kernboodschap en soms zelfs bij verenigingen van eigenaars of korfbalclubs over de statuten? Omdat ze het niet eens zijn met de interpretatie van wat dan kernboodschap wordt genoemd.
Neem nou het leerstuk van de genade in de protestantse kerken. De ‘zwarte kousen’ menen dat je uit jezelf nooit ‘gered’ kunt worden, maar dat predestinatie dat bewerkstelligt. Andere, wat lichtere kerken, geloven dat je actief aan je redding kunt werken. In geen enkele kerk of ideologie is er eenheid als het om de kernboodschap gaat.
En dan begeeft Van Rooy zich op mijn terrein als wetenschapper, want, zo stelt hij: “Wie anders beweert (namelijk dat de islam geen kernboodschap heeft), kan onmogelijk wetenschap bedrijven.” Dat is natuurlijk tegen mijn zere been (en die deed al zo zeer). Maar bovendien heeft Van Rooy hier per definitie ongelijk. Wetenschap is vragen stellen en antwoorden proberen te formuleren. En de vraag naar de kern van de islam kent inmiddels evenveel antwoorden als er mensen zijn, moslims en niet-moslims, die hem gesteld hebben.
Zijn conclusie dat ‘mocht dat niet zo zijn (dat er geen kernboodschap in de islam zit), dan zou de term ‘islam’ simpelweg niet bestaan’. En daarmee slaat hij in zekere zin de spijker op zijn kop: de term ‘islam’ is voor velerlei uitleg vatbaar. Van Rooy concludeert dan dat de islam niet bestaat. Ik zeg dat de islam veelvorming is en daarmee zit ik veel dichter bij de realiteit dan hij.
Dan gaat Van Rooy in op het nazisme en de nazi’s en stelt hij dat het nazisme natuurlijk niets goeds heeft gebracht, integendeel, maar dat dat nog niet betekende ‘dat er ook heel wat “goede” of “gematigde” nazi’s bestonden; “nazi’s” die dat “slechts” in naam waren en bijvoorbeeld nooit één slecht woord over een Jood hebben gezegd, laat staan een Jood vermoord’. Het spreekt vanzelf dat er nazi’s waren die nooit mensen gedood hebben, maar ik durf wel vraagtekens te zetten bij de observatie dat er nazi’s waren die ‘nooit één slecht woord over een Jood hebben gezegd’.
Binnen het nazisme was de afkeer van joden geen enkele discussie. Het behoorde tot het partijprogramma en ik heb geen weet van een interne nazi-discussie of het ‘ook een slagje minder kon’. Vandaar dat ik –wederom – de vergelijking tussen nazi’s en moslims grotesk vindt. Het nazisme was 12 jaar lang aan de macht; de islam bestaat al 1400 jaar en de interne variatie binnen de islam is oneindig veel groter dan binnen het nazisme.
Van Rooy refereert verder naar de ‘Pakistaanse ex-moslim Ibn Warraq, die een artikel in het boek van hemzelf en zijn vader schreef: Islam, het Midden-Oosten en het fascisme. Op basis van het bekende fascismeartikel van Umberto Eco toont Warraq aan dat maar liefst 14 eigenschappen van het ‘oerfascisme’ kunnen worden teruggevonden in de islam. Ik herinner mij mijn student Bovekerk die indertijd een bachelorthesis schreef met de vraag of de PVV past in Paxtons’ model van fascisme en daar inderdaad evidentie voor vond.
Deze thesis, die door de media is opgepikt leverde een enorme rel op omdat de link tussen fascisme en de PVV werd gelegd. Ik vind het altijd iets hypocriets hebben dat de PVV en PVV-aanhang de link tussen islam en fascisme telkens weer tamelijk geruisloos leggen, maar overkomt het hen een keer, dan is het huis te klein.
Van Rooy citeert opinon makers, politici en academici die allen stellen dat er maar een islam is en dat is de gevaarlijke en bedreigende en dat er geen gematigde islam bestaat, laat staan gematigde moslims. Gematigde moslims zijn zij die de kernboodschap van de islam nog niet helemaal begrepen hebben, is de boodschap.
Het moge duidelijk zijn dat dat maar een zijde van de veelkleurige waarheid over de islam is. Er zijn ook andere geluiden. Mohammed Arkoun wilde de menselijke kant van de islam laten zien, Nasr Abu Zaid verbond islam met vrijheid en mensenrechten, en in eigen land is het Mohammed Ajouaou die de verbinding zoekt met andere geloven. Grote bewondering heb ik ook voor Ahmed Marcouch met zijn pleidooien voor kennis van en begrip voor de Holocaust onder islamitische jongeren en zijn steun aan het beleid voor homo’s.
De essentie is dat Van Rooy een zwart-witbeeld heeft van de islam en ik in grijstinten denk. Vandaar dat ik de islam hoe dan ook als een uitdaging zie en hij als een bedreiging.
