Mede-columnist en stoli-zuster Annabel Nanninga is ervan overtuigd dat de islam oorlog voert tegen het Vrije Westen. Van oorlogstaal worden veel mensen een beetje zenuwachtig: we zouden niet de fout moeten maken die Bush & co. in de nasleep van 9/11 maakten door zwart-wit wij-zij denken, en columns zoals die van Nanninga spelen ISIS in de kaart. Beide kanten hebben een beetje gelijk, maar niet helemaal.
Allereerst het gedeelte over oorlog. Laten we er geen doekjes om winden: we zijn in oorlog met ISIS. Al een tijdje vliegen onze F-16’s boven Irak en is de Nederlandse staat onderdeel van de coalitie tegen ISIS. Dat de splinters van de Westerse interventies in het Midden Oosten tot voor kort voornamelijk lekker veilig in dat Midden Oosten bleven, neemt niet weg dat veel Westerse landen al enige tijd in een militaire strijd zijn verwikkeld met radicale islamitische groeperingen zoals Al Qaeda en ISIS. Nederland is naast anti-ISIS-bondgenoot tevens trouwe leverancier van informatie aan de Amerikaanse inlichtingendiensten voor hun drone-campagne tegen Al Qaeda. De aanslagen in Beiroet, Parijs (en misschien ook het neerhalen van het Russische vliegtuig) laten zien dat ISIS zijn strijdtoneel uitbreidt.
Het lijkt alsof ISIS een guerrilla-oorlog wil forceren op Europese bodem zoals de IRA in Groot-Brittannië, en de ETA in Spanje. ISIS lijkt tot de conclusie gekomen dat operationeel en tactisch laagdrempelige maar relatief frequente aanslagen een vergelijkbaar effect kunnen sorteren als 9/11. Een simpele, doch dodelijke en effectieve propagandaparel. De IRA lichtte deze tactiek in 1988 toe met de woorden ‘”Morale is the vital key to our success, and the key to high morale is successful operations.'” Wij kunnen het woord ‘oorlog’ wel vervangen voor ‘gewapende strijd’ als we dat prettiger vinden klinken, maar dat het wapengekletter ook in Europese straten klinkt – zoveel is zeker.
Ten tweede het gedeelte over ‘met wie’ wij in oorlog zijn. Ik ben het eens met Annabel Nanninga dat er een strijd woekert tegen het Vrije Westen en alles waar wij voor staan: het vrije woord, vrije markt, vrije kunsten, vrije ruimtes, vrij verkeer tussen mensen onderling en ga zo maar door. Wie dat nog niet doorheeft en de systematische symboliek van de terreuraanslagen niet onder ogen wil zien, steekt de kop in het zand. Toch denk ik dat er nogal wat verwarring bestaat (zowel aan linker- als rechterzijde van het politieke spectrum) over wie ‘wij van het Westen’ zijn.
Helaas wordt in de discussie ‘het Westen’ regelmatig gedefinieerd (overigens niet in de column van Nanninga, die in haar column spreekt over degenen die niet in willen zien dat de islam een probleem zou zijn) langs etnische lijnen, alsof vrijheid een soort blank-christelijke hobby is. Want laten wij eerlijk zijn, bij het woord ‘moslim’ denkt de blanke Nederlander niet aan een landgenoot, een medeburger met dezelfde rechten en plichten maar aan een dubbele nationaliteit op een scootertje. Precies dit is een gevaarlijke denktrend.
En tegelijkertijd precies de reden waarom ‘wij’ niet durven te spreken van oorlog, uit angst ‘hen’ te marginaliseren of te provoceren. Alsof ‘zij’ niet volwaardig Westers burger zijn, alsof ‘zij’ niet net zo veel onderdeel uitmaken van de samenleving, alsof of ‘zij’ ook niet gestemd hebben op politieke partijen die medeverantwoordelijk zijn voor de interventies in Afghanistan en Irak. Het bizarre apologetische idee dat er geen ISIS was geweest, als ‘wij van het Westen niet in Irak hadden geïntervenieerd’ is een onbewijsbare stelling en lijkt vooral op neo-koloniale zelfkastijding.
Wij balkaniseren zelf de maatschappelijke discussie langs etnische lijnen, en dat is precies het probleem. Want dit is geen strijd om etniciteit, maar een strijd om ideeën. Een strijd tegen het fascistische en tegelijkertijd megalomane idee dat geweld en terreur gerechtvaardigd zijn om jouw wereldbeeld op te dringen. Dat veel moslims hier ook niet op zitten te wachten, blijkt wel uit de vluchtelingenstromen (die gaan voornamelijk in tegengestelde richting van ISIS en het Assad-regime) en het feit dat niet heel Molenbeek, Amsterdam-West en de banlieus Braveheart zijn gegaan op hun niet-islamitische medeburgers.
Dus ja: er woekert een oorlog tegen het Vrije Westen. Het Westen waar elke staatsburger recht heeft op zijn eigen private eigenaardigheden: Albert Verlinde, misdienaars, Elfstedenkoorts, suikerfeest, GroenLinks-congressen, Toppers-concerten en ga zo maar door. Dus ja: wij moeten hier tegen ten strijde trekken –maar dit is onmogelijk zodra wij aan de ene kant moslims blijven zien als een ‘aparte categorie semi-Nederlanders’ en tegelijkertijd mensen met onorthodoxe meningen medeverantwoordelijk gaan houden voor terreur of beschuldigen van provocatie.
Het is namelijk juist de pluriforme ruimte, de ideeënstrijd, de diversiteit en de flexibiliteit die het Vrije Westen vrij maakt. Daar horen de keiharde cartoons van Ruben Oppenheimer, onverzoenlijke opinies zoals die van Annabel Nanninga, ongeïnformeerd geschreeuw van de permanent verontwaardigde Appa en snoeiharde analyses van Hafid Bouazza gewoon bij. Bovendien: onze hele manier van leven is voor de fascisten van ISIS al een provocatie op zich. De afwezigheid van scherpe opinies of cartoons zullen er echt niet voor zorgen dat ze in Raqqa zullen vragen om weer vriendjes te worden, dus des te meer reden er vooral niet mee te stoppen.
Het is onnodig onszelf vast te bijten in het eigen gelijk, maar sommige kernwaarden zijn simpelweg niet onderhandelbaar – of zoals Thomas Jefferson zo mooi samenvatte: “In matters of style, swim with the current; in matters of principle; stand like a rock.”
