Racisme is een woord dat ik niet graag gebruik. Het is zo beladen dat op het moment dat iemand de beschuldiging treft ieder verder gesprek feitelijk onmogelijk is. Het verwijt van racisme is niets meer of minder dan aangeven dat de grens van het betamelijke overschreden is, en dat de denkbeelden waarop het verwijt betrekking heeft niet alleen als ongefundeerd en op misvattingen gebaseerd worden beschouwd, maar óók als abject en verwerpelijk worden beschouwd. Het verwijt is, in discussies, in wezen een retorisch zwaktebod. Het polariseert vooral, en overtuigt meestal niemand. Er zijn heel veel redenen om heel voorzichtig te zijn met het gebruik van het woord racisme. En toch gebruikte ik het dit weekend. En ik was niet de enige.
In twee stukken op de Dagelijkse Standaard stelde Joost Niemöller dat er in Nederland sprake zou zijn van een ‘etnisch taboe’ (sowieso: TABOE?): hoewel, aldus Niemöller, iedereen weet dat negers anders zijn dan blanken, net als mannen anders zijn dan vrouwen, en Nederlanders anders zijn dan Japanners – uiterlijk zowel als innerlijk – zou dat van de politiek correcte goegemeente niet gezegd mogen worden, en zou er sprake zijn van een ‘klemmende gelijkheidsmal’, waardoor we de ware aard van de problemen met Marokkanen – namelijk dat zij van nature niet deugen – niet onder ogen willen zien. Het marokkanenprobleem, zo impliceert Niemöller in zijn eerste stuk, zou weleens veroorzaakt kunnen worden door de genetische kenmerken van onze Marokkaanse populatie. In zijn tweede stuk gaat hij nog een stapje verder, en stelt hij dat onderzoek heeft aangetoond dat ‘zwarten’ agressiever zijn dan Europeanen vanwege de samenstelling van hun DNA. Niemöller gelooft dat rassen en volkeren een bepaalde aard hebben, en dat die aard in hun genen zit, en dus onveranderlijk is.
Dit is dermate klinkklare onzin dat je je serieus afvraagt of je nog wel uit moet leggen wat er allemaal niet klopt. Of, indien dat nodig is, waar je überhaupt moet beginnen. Gut ja, er zijn genetische verschillen tussen mensen. En verrek, bepaalde genetische kenmerken zijn in bepaalde delen van de wereld normaler dan elders. Niemöller somt een paar feitjes op die kinderen op de basisschool leren, en trekt daar vervolgens de bizarre conclusie uit dat dat dus betekent dat er zoiets zou bestaan als een genetisch vastgelegd etnisch-cultureel profiel: “Er bestaan etnische verschillen, die zijn genetisch bepaald en sturen voor een groot deel ons gedrag. Tja. zo is het nu eenmaal.” Aldus brabbelt Niemöller.
Er is – voor zover ik weet – geen enkel wetenschappelijk onderzoek dat ooit een structureel en empirisch verband heeft gelegd tussen de genetische oriëntatie van een bepaalde etnische populatie en de aard van hun cultuur. Dat kan ook niet: daarvoor zijn culturen te complex en aan te veel invloeden onderhevig, en zijn de verschillen tussen individuen veel te groot. Daarvoor worden culturen bovendien ook te zeer geherdefinieerd op het moment dat je vanuit je hutje op de tijdloze voorwoestijn in de moderne kosmopolitische metropool belandt. Mensen zijn niet wie ze worden als ze ter wereld komen. Ze worden wie ze zijn door wat ze zien, doen, en meemaken. Maar voor Niemöller bestaan vorming en opvoeding niet: het zit allemaal al in de genen. U mag zelf de Godwin maken.
Het riekt allemaal ontzettend naar genetisch determinisme, één van de peilers – zo niet de peiler – van de klassieke rassenleer. Feitelijk is het enige dat ontbreekt in het stuk van Niemöller een expliciet statement dat hij de volkeren van Europa en het westen superieur acht aan Afrikanen of Arabieren. Impliciet lijkt dat overigens glashelder. Hoe komt het immers dat Europa geen kolonie van Afrika werd? En: ‘In Afrika gaat het economisch gezien slechter dan in Europa. Wat is het verschil? In Afrika wonen Afrikanen, In Europa wonen Europeanen.’ Volken of rassen culturele eigenschappen toeschrijven op basis van hun genen, en die vervolgens gebruiken om goed te praten waarom de één arm is, en de ander rijk, dat is hardcore racisme van de meest tenenkrommend koloniale soort.
Het punt is niet alleen dat voor de verwrongen ideeën van Niemöller geen enkele theoretische of empirische basis is. Het punt is óók dat de onveranderlijkheid die Niemöller’s gedachtengoed impliceert beleidstechnisch gezien nogal naargeestige consequenties kan hebben. Toegespitst op het Marokkanenprobleem: als Niemöller echt denkt dat het Marokkanenprobleem – voor zover het bestaat – een genetisch probleem is, en als hij dat probleem vervolgens ook echt rigoreus zou willen oplossen, dan zijn de Godwins echt niet meer aan te slepen: het zou immers betekenen dat de enige oplossing bestaat uit het verwijderen van Nederlanders uit hun eigen samenleving. Is dat wat Niemöller wil? En zo nee, wat wil hij dan zeggen met zijn hele verhaal over de genetische zijde van etniciteit?
Niemöller is juridisch gezien vrij om te raaskallen wat hij wil – daar gaat het hier niet om. De vraag is echter waarom De Dagelijkse Standaard – een naam toch die impliceert dat men de kwaliteit van het gepubliceerde enige waarde toekent – dit soort bizar domme en racistische bagger publiceert. Waarom wil een fatsoenlijk en gedegen conservatief als Bart-Jan Spruyt op de colofon staan van een weblog waar raciaal determinisme blijkbaar bon ton is? Je mag hopen dat er ooit een paar adverteerders opstaan die aan hoofdredacteur Joshua Livestro laten weten dat ze het fantastisch vinden dat het rechtsconservatieve geluid van Nederland via De Dagelijkse Standaard haar publiek vindt, maar dat ze de doorgeslagen neo-rassenleer van mensen als Niemöller echt kunnen missen als kiespijn. Maar misschien zit Livestro zelf ooit ook wel in dat je een breder publiek trekt als je soms tegen je auteurs zegt dat oeverloos reutelen over de genetische eigenschappen van volken en hun culturele consequenties niet zo’n heel zinnige bijdrage is aan welke discussie dan ook.
