De dag na de nationalisatie van SNS begin ik een actie op internet. Een hele simpele eigenlijk: Sjoerd van Keulen, de voormalige CEO van SNS Reaal, is verantwoordelijk voor de desastreuze aankoop van Property Finance, waardoor de bank nu failliet is. Voor zijn werkelijk uitmuntende werk ontving hij, bovenop zijn salaris van 2 miljoen, een bonus van 1 miljoen 70 duizend en 386 euro. Ik deed per mail een beroep op van Keulen om zijn bonus terug te geven. En spoorde mijn Twitter-volgers op hetzelfde te doen.
Een actie die sommigen ongetwijfeld controversieel vinden, maar dat was ook de bedoeling. Vijf jaar geleden was de Nederlandse regering gedwongen om twee banken te nationaliseren. De politici hadden hun les geleerd voor de toekomst, zeiden ze. Banken moesten kleiner worden gemaakt, riepen ze. We moeten niet meer worden gegijzeld door banken die ‘too big to fail zijn’ vonden ze. We moeten de spaarbanken scheiden van de veel riskantere investeringsbanken, het gokken met onze spaarcenten moest stoppen! En de bonuscultuur moest ook worden aangepakt.
Nu zijn we vijf jaar verder, heeft de staat opnieuw een bank genationaliseerd, mede omdat de structuur van de bank ‘te ingewikkeld was’ en ‘too big to fail’. En is de wetgeving nog niet doorgevoerd om bonussen terug te eisen. En dat terwijl wij nog moeten herstellen van de vorige crisis, ook veroorzaakt door banken.
In een tijd dat er 2,9 miljard wordt bezuinigd op zorg en ontwikkelingssamenwerking, moet minimaal 3,7 miljard aan belastinggeld worden opgelepeld voor een zootje onverkoopbare golfbanen in Spanje. En de bonussen kunnen niet worden teruggevorderd, want die wetgeving is nog niet doorgevoerd. Waarom zou ik enig vertrouwen hebben in politici of toezichthouders?
Geen wonder dat mijn actie aansloeg. De media waren genoodzaakt daarop te reageren. Er zijn een hoop vragen die je dan kan stellen. Waarom leeft deze actie zo sterk onder de Nederlandse bevolking? Heeft het iets te maken met het onmacht van de politiek of toezichthouders? Heeft iemand nog wel vat op de financiële sector? Is het moreel verantwoord om een bonus van een miljoen te houden, terwijl 16 miljoen Nederlanders voor diezelfde fout moeten boeten? Gebeurt dat wel vaker, het vrijwillig teruggeven van een bonus op morele gronden (het antwoord: ja).
En wie zijn al die andere Sjoerd van Keulens die rijk zijn geworden door roekeloos gedrag waar wij nu voor moeten boeten, de Rijkman Groenings en de Amarantis-mannen? Wordt het niet tijd dat zij iets terugdoen? Niet omdat het moet, maar omdat het goed is?
Niks van dat alles: de verslaggevers en opiniemakers besloten zich te concentreren op de ‘Toon van het Debat’. De inhoud van mijn actie, die onder zoveel Nederlanders leeft, was niet interessant. Het ging om de Toon. Hoe durfde ik die arme bankier zo hard aan te pakken? Het versturen van een email werd consequent een ‘volksgericht’ genoemd, of beter nog, een ‘lynchpartij’. Geen van de journalisten meldde dat ik in de oproep expliciet heb vermeld: ‘Maak geen enge dreigementen, dat werkt alleen maar averechts’.
Dat bijna alle verstuurde emails volkomen beschaafd waren opgesteld (zoals blijkt uit de tussenstand op dag 3) werd evenmin vermeld. Dat virtuele bedreigingen – helaas! – ook voor mij dagelijkse kost zijn was niet interessant. Dat de actie bekend was en aansloeg bij een groot en divers deel van de bevolking (let op percentages bij ‘weet niet’ en ‘VVD-stemmers’) was niet interessant. Nee, de Toon van het Debat, daar moest het om draaien.
Maandag werd het nog gekker: RTL Nieuws meldde dat Sjoerd van Keulen zou zijn ‘ondergedoken in het buitenland’. Dit op advies van een ‘veiligheidsadviseur’. Ook stond er heel gewichtig in het stuk: ‘De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, Theo Bot, is op de hoogte van de bedreigingen.’ Wat blijkt: het NCTV heeft nooit een advies gegeven, de politie evenmin.
Onmiddellijk borrelden er allerhande vragen bij mij naar boven. Door wie werd van Keulen bedreigd? Was het zomaar een anonieme bedreiging? Was het misschien een boze obligatiehouder? Wie was de bron van RTL Nieuws, die veiligheidsdeskundige? Uit wat blijkt eigenlijk dat van Keulen niet aan het skiën is in Sankt-Anton am Arlsberg, en dit gewoon handig uitbuit?
Daar komt nog bij dat van Keulen door zijn vlucht naar het buitenland helaas “niet aanwezig kan zijn bij de hoorzitting van de Tweede Kamer op 8 maart, over de nationalisatie van SNS”, meldde de Volkskrant – in een bijzin uiteraard!
Dat levert ook weer interessante vragen op. Bijvoorbeeld: waarom kan van Keulen niet gewoon per Skype aanwezig zijn bij de hoorzitting, per slot van rekening is het 2013. Ook een interessante vraag: waarom zijn de hoofdrolspelers nog niet uitgenodigd door de Tweede Kamer? RTL meldt:
‘Sommige kamerleden zeggen dat geen oud-bestuurders zijn uitgenodigd. Maar andere bronnen melden dat ze ook niet staan te trappelen, omdat ze vinden dat politici hun oordeel eigenlijk al geveld hebben. […] De bestuurders zouden geen zin hebben in een openbare hoorzitting die alleen bedoeld lijkt om hen nog een keer de mantel uit te vegen.’
Toen ik gisteren Diederik Samson hierover een vraag stelde, bleef het stil aan de andere kant van de lijn. Kortom, genoeg vragen die een hoop interessante artikelen en televisie zou kunnen opleveren.
Helaas, niets van dit alles in de Nederlandse offline-media. Zowel Nieuwsuur als de Volkskrant besloten dan het moest gaan over… de Toon van het Debat. Ja, u leest het goed. Ze kunnen er geen genoeg van krijgen! Wat betreft Nieuwsuur: ik kreeg een sms van de eindredacteur, of ik beschikbaar was voor de uitzending. Dat kon niet, ik zat gisteren bij vrienden in Slochteren, maar sms’te hem terug met wat interessante invalshoeken. Ik krijg het antwoord dat zij erachteraan gaan.
Het resultaat is dit beschamende journalistieke vod onder de kop ‘Topman aan de schandpaal.’. De tv-uitzending zou niet misstaan op de Russische staatstelevisie.
Dan de Volkskrant. Ik krijg een mail met de volgende vragen:
– Vind jij dat je hebt bijgedragen aan het klimaat van bedreigingen aan zijn adres en daarmee aan zijn vlucht?
– Als je had geweten wat hij te voorduren kreeg, had je dan ook deze oproep gedaan?
– Had je niet kunnen weten hoeveel invloed je hebt met 45 duizend volgers?
– Meer algemeen, je weet dat het systeem niet deugt, waarom dan zo op de man?
Ik meld dat ik niet meewerk aan een stuk waarbij de journalist zijn vragen zo subjectief formuleert, en zijn oordeel al klaar heeft. Daar ben ik blij mee, want het stuk in de Volkskrant gaat uitsluitend over de Toon van het Debat.
Een hele treurige week dus. Terwijl politici en toezichthouders niet opgewassen zijn tegen de financiële sector is de offline journalistiek, in theorie de waakhond van de democratie, alleen maar bezig met de Toon van het Debat, zonder aan te voelen dat heel veel Nederlanders zich over iets heel anders zorgen maken.
Des te belangrijker is het dat ik gewoon doorga met mijn actie. Gisteren kwam het nieuws uit Zwitserland dat de oud-topman van Novartis afziet van zijn bonus van 60 miljoen euro. Vrijwillig, maar wel onder druk van het publiek.
Doe mee, kom in opstand, ik vrees dat wij onze eigen boontjes moeten doppen. Als je denkt dat burgerlijke ongehoorzaamheid niets is voor Nederland Polderland, denk dan maar aan de dappere bezetters van het Maagdenhuis. Een van de activisten: Sjoerd van Keulen.
