Als een echte president hield Jean-Claude Juncker vandaag zijn State of the Union. De voorzitter van de Europese Commissie is weliswaar niet democratisch gekozen maar in status en stijl probeert hij wel een échte president te zijn. Vandaag presenteerde hij zijn visie op Europa en las hij ons collectief de les: “Er is een tekort aan Europa.” Juncker wil vooral meer Europa: een Europese schatkist, een Europese minister van Financiën en Europese vertegenwoordiging bij internationale fora. Hij toonde zich volstrekt onbewust van fouten uit het verleden en daarom gaan we in Europa nu een nieuwe fase in van falend beleid.
Niet alles in de toespraak van Juncker was slecht. Hij besteedde terecht veel aandacht aan de vluchtelingencrisis en presenteerde zijn eerder uitgelekte plan om 160.000 vluchtelingen vanuit Italië, Griekenland en Hongarije te verdelen over de rest van Europa. Het zou een regelrechte schande zijn als de Europese lidstaten dit aantal niet in goed overleg zouden kunnen opvangen. Daar zijn geen nieuwe bevoegdheden voor de Commissie voor nodig en al helemaal geen dwang in de richting van lidstaten.
Op economisch vlak toonde Juncker zich hardleers. Hij verbond geen conclusies aan het falende crisisbeleid van de afgelopen jaren. De bedroevende economische situatie in Griekenland, waar mensonterende toestanden aan de orde van de dag zijn, benoemde hij niet. En Griekenland is niet het enige land waar de rijken rijker en de armen armer worden. Uitgerekend vandaag publiceerde Oxfam een rapport met de veelzeggende titel “A Europe for the many, not the few.” Bijna een kwart van de Europese bevolking loopt het risico om in armoede te vervallen. Daarnaast is het aantal Europeanen dat onvoldoende geld bezit om hun huizen te verwarmen tussen 2009 en 2013 gestegen van 7,5 naar 50 miljoen. Ondertussen verwerven de rijken en grote bedrijven steeds meer macht, waardoor zij een steeds groter deel van de koek naar zich toetrekken. Oxfam schrijft de groeiende kloof tussen arm en rijk toe aan politiek beleid, en wijst met name op de negatieve gevolgen van de strenge bezuinigen en falend belastingbeleid.
In plaats van in te gaan op de tekortkomingen van het huidige EU-beleid en hoe het de ongelijkheid in de EU vergroot, koos Juncker de vlucht naar voren en hamerde hij opnieuw op het belang van ‘structurele hervormingen’ (lees: bezuinigingen) en verdere financieel-economische integratie van de EU. In verwijzing naar het inmiddels beruchte rapport van de 5 presidenten, benadrukte Juncker de noodzaak van een gemeenschappelijke schatkist, een Europese minister van Financiën en gemeenschappelijke vertegenwoordiging voor alle eurozonelanden bij internationale fora. ‘Meer Europa’ is bij Juncker vooral ook een machtiger Europa.
Het is duidelijk dat Juncker door wil op de ingeslagen weg van een afgedwongen verdere eenwording van Europa, liefst in een moordend tempo. Het was echter juist dit Europese beleid dat zoveel onbegrip en woede wekte van de Europese burgers, mede door de democratie in Europa te ondermijnen. Van mij mag Juncker zijn huiswerk overdoen, en moet de EU eerst eens eerlijk in de spiegel kijken naar waar zij faalt, en wat zij kan leren uit gemaakte fouten. Als de EU op de weg van Juncker doorgaat, vrees ik het ergste voor de toekomst van de Europese idealen van democratie en gedeelde welvaart. Dan krijgen we een EU waar lidstaten als het Verenigd Koninkrijk van af willen en landen in het zuiden, Griekenland voorop, uit moeten vertrekken omdat ze het tempo niet kunnen bijhouden. Met die houding vormt Juncker de grootste bedreiging voor het voortbestaan van de EU zoals wij die kennen. De EU heeft zo haar eigen doodgravers voortgebracht.
