De nieuwe voorzitter van de Europese Commissie bindt de kat terug op het spek. Hij wil dat geneesmiddelenbeleid (en de bijbehorende belangen) niet langer thuishoort bij de Eurocommissaris die over gezondheidszorg gaat, maar dat de commissaris voor Industrie en Interne markt verantwoordelijk wordt voor de pillenindustrie. Of dit besluit voortkomt uit effectieve lobby zullen we niet te weten komen. Maar dat Jean-Claude Juncker pokert met pillen is duidelijk.
In 2009 werd besloten dat geneesmiddelenbeleid bij de commissaris voor Gezondheidzorg thuishoorde. Deze commissaris hoort zich bezig te houden met het promoten en beschermen van gezondheid en patiëntveiligheid. Belangrijke zaken als goede informatie voor patiënten, bijwerkingenregistratie, testresultaten, maar ook de prijsvorming van geneesmiddelen zouden niet ondergeschikt moeten zijn aan commerciële belangen. Omdat geneesmiddelen geen M&M’s zijn, is het zeer onverstandig om geneesmiddelen aan de regels van de Interne Markt te laten. Daarin ligt de focus vooral op concurrentie. Nu al bestaat er enorme druk op EMA (European Medicines Agency), de organisatie die medicijnen toelaat tot de Europese markt, om Big Pharma ter wille te zijn. Belangenverstrengeling is een groot probleem zoals ook het Europees Parlement onderkent. Daarnaast zien we in de farmaceutische wereld de laatste tijd veel (vijandige) overnames en tegenover die machtsconcentratie moet publieke controle en tegenmacht staan.
De belangen zijn groot. Zo geven ook de ziekenhuizen, medisch specialisten, ouderenbonden, patiëntenorganisaties en vele anderen aan. Maar liefst 28 organisaties van Europese koepels van onder andere artsen, apothekers, studenten, patiënten, ziekenhuizen en zorginstellingen deden – met ‘verbijstering en bezorgdheid’ – een beroep op Juncker om dit besluit terug te draaien:
“People living in Europe have the right to high quality, safe, affordable and effective treatment. Pharmaceuticals and medical devices are not – and should not – be considered as any other internal market product because they safeguard people’s health.”
Ook het Europees Parlement heeft veel kritiek op het besluit van Juncker: er zijn verschillende brieven van Europarlementariërs, waaronder één van alle zorgwoordvoerders. Tijdens de hoorzittingen van de Poolse kandidaat-Commissaris Bienkowska die vandaag in het Europees Parlement worden gehouden, komt het onderwerp ook aan de orde. Probleem is dat de Poolse kandidaat zich verschuilt achter het besluit van Juncker zelf en zegt hier geen invloed meer op te kunnen uitoefenen. Daarmee dreigt een patstelling te ontstaan die alleen door druk op Juncker zelf kan worden doorbroken.
Geneesmiddelen zijn geen snoepjes die je vrij kunt verkrijgen. Hoe het in een lidstaat ook geregeld is qua vergoeding en toegang tot de gezondheidszorg, het is een arts die medicijnen voorschrijft. Er is een redelijke regulering als het gaat om het vrijgeven van de resultaten van de testfase van een geneesmiddel, de bijwerkingen van een medicijn en de werkende stoffen. We weten dat de farmaceutische industrie niet zit te wachten op transparantie en dat ze absoluut geen charitatieve bedrijven zijn. Het belang van de sector blijkt uit hun wereldwijde omzet van bijna 1000 miljard euro, met een winstmarge van 20 procent. Van de winst gaat hooguit 15 procent naar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Een derde van de winst gaat naar aandeelhouders. De volgende derde gaat naar promotie: nep-congressen, gesponsorde nascholing, reclame en arts-bezoekers.
Het overzetten van deze belangen naar de Interne Markt zal leiden tot nóg minder transparantie over toe te laten medicijnen. Geheimhouding van onderzoeksgegevens uit concurrentieoverwegingen schaadt de artsen en patiënten. Er zijn te veel voorbeelden van nieuw geïntroduceerde medicijnen die niet veilig genoeg waren ten opzichte van al bestaande medicatie voor dezelfde aandoening. Denk maar eens aan het Vioxx-drama. Geld voor onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen gaat overigens te vaak naar zogenaamde kopie-geneesmiddelen voor ziekten die al medicatie kennen.
Bij Juncker hebben de 28 organisaties geen gehoor gekregen, maar wat doet minister van Volksgezondheid Edith Schippers? Ook zij heeft de oproep gekregen om kleur te bekennen. Vindt zij dat de farmaceutische industrie in dienst staat van het publiek belang? Of wil ze minder transparantie ter bescherming van commerciële belangen? Stelt Schippers het belang van de zorg voorop of kiest ze voor de belangen van Big Pharma? Vandaag zullen we weten of Schippers bereid is om Juncker aan te spreken op zijn gedrag.
Vandaag willen we van Schippers horen: Geen gepoker met pillen.
