Gisteren was het precies vijf jaar geleden dat ik voor het eerst en het laatst moest huilen om wat een internetter tegen me zei. “We gaan jou helemaal kapotbloggen” had hij naar me getwitterd. Het ergste was dat ik die internetter diezelfde avond had ontmoet, ‘IRL’ noemden we dat toen nog. Het was op de lanceringsborrel van DeJaap, het legendarische opinieblog dat de Nederlandse blogosfeer op haar grondvesten zou doen schudden. Dat wisten we toen nog niet. Ik wist ook niet dat die internetter een goede vriend van me zou worden en dat DeJaap mijn leven zou veranderen.
Het begon met een site waar linkse mensen met andere linkse mensen konden discussiëren. Als linkse UvA-wetenschapper had ik nog nooit zoiets bespottelijks gehoord. Ik discussieerde de hele dag met linkse mensen, met veel plezier, maar het ontging me totaal waarom je daar een speciale ruimte op het internet voor zou moeten aanleggen. Toch was dat wat Francisco van Jole in de zomer van 2009 aankondigde. Hij wilde het DeJoop gaan noemen. Als grapje checkte Bert Brussen of het domein DeJaap beschikbaar was. Dat bleek zo te zijn, en daarmee legde hij de eerste steen. DeJaap werd een opiniesite waar mensen van alle politieke kleuren mochten schrijven en reageren.
Vanaf het begin was DeJaap een collaborative effort, in termen van de socialmediagoeroe’s van weleer. Er werd een Ning aangemaakt waar iedereen die dat had zijn interesse in meedoen kenbaar kon maken. Het logo werd gecrowdsourcet. Een enthousiasteling wilde een CMS bouwen (noot: dat is een slecht idee). Uiteindelijk kristalliseerde zich die zomer een redactie van elf mensen die samen met Brussen de kar gingen trekken: Huub Bellemakers, Janneke Cremers, Robert Engel, Erik Jacobs, Gyurka Jansen, Robert Molijn, Arne Mosselman, Ilja Nieuwland, Bas Paternotte, Joep Smaling en ik dus. We gingen live rond 20 uur op 1 oktober, ruim een maand voordat Van Jole daadwerkelijk met Joop kwam.
Er gingen mensen weg, er kwamen illustere namen bij, maar de kern bleef hetzelfde: DeJaap was “niet overtuigd van eigen moraal”. Dat was lastig te verkroppen voor sommige mensen. Regelmatig kreeg ik op de uni te horen dat ik moest oppassen met die rechtse internetjongens. Online werd ik uitgescholden voor fascist en/of pseudowetenschapper. Het deerde allemaal niet, want het was leuk. We waren een diverse groep mensen die één ding met elkaar deelden: een discussieplatform willen bieden waar geen overtuiging zwaarder weegt dan de ander, behalve de overtuiging dat er zo’n platform moet zijn.
We publiceerden aanvankelijk – heel overzichtelijk – vier opiniestukken per dag, ingezonden door talentvolle (zo schreven Tim Hofman en Willem Bosch voor DeJaap) en minder talentvolle mensen. Iedereen deed dat gratis – de inzenders én de redactie. Idealisten zijn tenslotte idealisten en we waren wars van subsidie. De inkomsten die er waren ging naar de host en naar bier. We kregen er wel wat voor terug: minimaal tachtig mails per dag bijvoorbeeld en VIP-kaarten voor de Twittershizzle.
DeJaap gedijde. Er kwamen nieuwsberichten en vaste rubrieken. Begin 2011 lanceerden we subsites, zoals mode.dejaap.nl (onder leiding van Rianne Meijer). Er kwamen adverteerders. Brussen had grote plannen en buitenstaanders zagen daar wat in. We waren geen kwajongens meer. DeJaap werd eind 2012 The Post Online. Ik stopte als redactielid en werd betaald columnist – net als DeJaap was ik gegroeid.
Vijf jaar later is het veel drukker in het online opinielandschap, maar er lijkt weinig veranderd. Nu is het de rechtse Joshua Livestro die online met de eigen groep wil discussiëren. Ze gaan pas beginnen als er genoeg geld is en ze proberen dat te werven door met namen te schermen. Geen belofte van Paul Witteman en Dolf Jansen zoals bij Joop, maar Frits Bolkestein en Leon de Winter. De succesformule van DeJaap – een grassroots-project dat talent voortbrengt en uiteindelijk een investeerder weet aan te trekken – wordt dus niet gevolgd.
Gisteren was het ook precies vijf jaar geleden dat mijn collega Todd Graham promoveerde op deliberatie in de online publieke sfeer. In navolging van Habermas formuleert hij in zijn proefschrift een aantal voorwaarden voor goede politieke uitwisseling online. Het gaat dan om zaken als wederzijds begrip (wederkerigheid, empathie) en discursieve gelijkheid, vrijheid en oprechtheid. Natuurlijk heeft DeJaap die idealen niet waargemaakt, maar we probeerden het in ieder geval wel.
Zonder DeJaap was Linda Duits nu hoogleraar en doodongelukkig geweest. Dankzij DeJaap is ze ondernemer en dolgelukkig. Ze is nog steeds links. Haar eerste stuk voor DeJaap blijkt toonzettend voor haar latere werk: het ging over playmate Kendra.
