Vrijdag beginnen in Baku de Europese spelen. Vorige week, bij de presentatie van de Nederlandse equipe konden de superlatieven niet op. Het zou een ‘fantastisch’ evenement worden, orakelde André Bolhuis, en er zou geschiedenis geschreven gaan worden. De organisatie was, als we de voorzitter van NOC-NSF moeten geloven, ook al top: alles was uitstekend geregeld, en de organisatie in Baku was er ook in geslaagd om ‘het volk erbij te betrekken’. Bolhuis dacht dat ‘echt dat het land trots is dat ze de Europese Spelen organiseren’.
Het gaat ondertussen overigens niet zo goed met de mensenrechten in Azerbeidzjan. Al jaren niet. Toen in 2013 de zittende president – Aliyev – herkozen wenste te worden, ontketende hij een rigoureuze verkiezingscampagne: activisten werden opgesloten, vreedzame demonstraties werden uiteengejaagd, vrijheidsbeperkende wetten werden aangenomen. Journalisten verdwenen in de cel, en sommigen zitten daar nog steeds. Het werkte: 84.5 procent van de als geldig getelde stemmen was voor de zittende heerser, die de democratie overigens uitermate hoog in het vaandel heeft staan.
In het fijne land van deze verlichte despoot gaan we, met ons eeuwige geblaat over vrijheid, nu dus een feestje vieren. Het NOC-NSF, toegegeven, is niet geheel blind voor de situatie. In een verklaring op de website vergast Gerard Dielessen ons op de gebruikelijke kretologie die je hoort in sportland als er men op het punt staat in het vliegtuig te stappen naar een leuk feestje in een land waar burgers essentiële vrijheden ontberen: Ja, we hebben ons geïnformeerd, het is allemaal best zorgelijk, en het sportevenement zal bijdragen aan het verbeteren van de situatie; overigens moet je sport en politiek zoveel mogelijk uit elkaar houden – ‘een isolement brengt nooit wat goeds’.
Enfin, u heeft het gelezen: vandaag werd Amnesty International de toegang tot Baku ontzegd: de organisatie had een persconferentie belegd om een rapport over de praktijken van meneer Aliyev en zijn regime te presenteren. Eerder werden al meerdere activisten op het vliegtuig gezet. Het bericht was amper verschenen of NOC/NSF had bij monde van Geert Slot de voorspelbare reactie al klaar: allemaal heel erg heur, maar ‘We willen de sport niet vooruit laten lopen op het innemen van een politiek standpunt’.
De vraag die je dan wil dat een journalist stelt is: waarom eigenlijk niet, meneer Slot? Zoals de spelen in Peking een schaamlapje waren voor het regime in China, de spelen in Sochi een schaamteloos propaganda-evenement was voor Vladimir Poetin, zo dienen deze Europese Spelen maar één doel: de internationale naam en faam van het regime van oliebaasje Aliyev. Als een sportevenement wordt misbruikt voor het reputatiemanagement van een obsessieve autocraat, en als die gelegenheid vervolgens óók nog eens aangegrepen wordt om mensenrechtenorganisaties de toegang tot een land te ontzeggen, dan is de scheiding tussen sport en politiek allang verdwenen: de sport is politiek geworden, en het krampachtig niet-innemen van een standpunt, zoals NOC-NSF ook nu weer doet, komt neer op het maken van een politieke keuze. Geen standpunt, meneer Slot, is in dezen óók een standpunt.
Het NOC-NSF moet thuisblijven, en dat moet men vooral omdat het onderliggende probleem veel groter is dan alleen dit specifieke feestje in Azerbeidzjan: ook de komende jaren zullen er weer verhitte discussies gevoerd worden over de wereldkampioenschappen voetbal in 2018 in Putinstan, en over de duizenden doden die een kleine vier weken sportpret in 2022 al dan niet zal mogen kosten. Met bakken vol veelal westers geld en tegen een enorme humanitaire prijs zullen de komende jaren autocratische regimes de kans krijgen de wereld hun menselijke gezicht te tonen, en al wat je vanuit sportland zal horen is het riedeltje dat sport en politiek gescheiden moeten blijven.
We moeten onze sportbobo’s niet meer laten wegkomen met dit soort rotsmoesjes. We moeten net zolang doorvragen tot ze toegeven dat het niet maken van een keuze óók een politieke daad is, en vervolgens de argumenten geven waarom men toch wil gaan. In het geval van Baku zou dat weleens de wens willen zijn om in 2019 de Europese Spelen naar Nederland te halen. Een bijzonder slecht argument.
Sport is te mooi om jaar na jaar bezoedeld worden door sportfeestjes in landen waar de baasjes mensenrechten aan de laars lappen: scheid sport en politiek, ga niet naar dit soort landen.
