“Als ze bij de krant denken dat de lezer toe is aan een verzetje na een overdosis berichtgeving over bloedvergieten, moslims en de vraag of Michiel de Ruyter fouter was dan Zwarte Piet, dan bellen ze Hans de Boer”. Sheila Sitalsing schreef dit niet gisteren of vandaag, maar afgelopen januari (Blendle-link). Het is niet precies duidelijk welke ellende nu overkomen moest worden, maar De Volkskrant vaarde wel bij hun interview met Hans de Boer. De ophef verliep volgens schema: het stuk verscheen, burgers op sociale media waren verontwaardigd, politici op sociale media waren verontwaardigd en vervolgens deed Hans de Boer de verplichte spijtbetuiging: hij betreurde zijn woordkeuze. Pff gelukkig, want daar ging het ook echt om, zijn woordkeuze.
Het is maf dat we allemaal zo ontstemd waren. Het is toch geen verrassing dat rechtse mensen zo denken over hun landgenoten? Sander Faas twitterde terecht “Wat een ophef plots over woorden in een land waar de praktijk is dat wie in de bijstand komt dwangarbeid moet doen.” De uitspraken van De Boer zijn geen incident en De Boer is niet zomaar iemand. Ze zijn tekenend voor een dieper vertoog en bijpassend beleid waarin de oorzaken van werkloosheid ontkend worden en mensen schuldig worden gemaakt aan hun noodlot.
We worden boos om woorden, we maken er grappen over en kunnen daarna overgaan tot de orde van de dag. Nadenken over complexe, structurele problemen hoeft dan niet – laat staan dat we daar tegen in verzet hoeven te komen. Media spelen een essentiële rol in deze cyclus. Mediawetenschapper en publicist Christian Christensen hekelde in een zeer leeswaardig stuk deze buitensporige focus van media op gebeurtenissen en individuen in plaats van op structuren en langetermijnprocessen.
“Events and individuals are media-friendly. They are easily packaged, built up, sexed up and torn down. Events and individuals are also excellent when searching for explanations, excuses, scapegoats or heroes. Life becomes simple this way.”
De simpele reductie geldt ook voor de labbekakken-ophef. Linkse mensen kunnen boos zijn om de provocatie van de VNO-topman, rechtse mensen kunnen boos zijn op de volkomen voorspelbare verontwaardiging. Iedereen boos, de Volkskrant blij, de situatie blijft hetzelfde.
Dit hoeft niet zo te gaan. We kunnen media ter verantwoording roepen, zoals veel Amerikaanse twitteraars nu doen over de berichtgeving rond Charleston, Ferguson en al die andere ‘incidenten’. We kunnen structurele processen analyseren, begrijpen en blootleggen. Als journalisten het niet doen, is er een hele blogosfeer die we vol kunnen schrijven met tegengeluiden.
Vanaf de start van DeJaap in 2009 heb ik op deze plek mijn steentje bijgedragen. Dit is mijn laatste column. U zult ongetwijfeld nog wel eens op deze site iets van mij of over mij lezen, maar niet meer in dit vaste wekelijkse format. Als u nog geen blogger bent, nodig ik u van harte uit mijn plek in te nemen. Het enige dat u nodig heeft is een scherpe geest en wat idealen.
