Goed dat dit referendum achter de rug is, wanneer is het volgende? Alle bezwaren ten spijt, heeft deze volksraadpleging over een associatieverdrag met Oekraïne onze democratie een grote dienst bewezen.
Ja, de keuze was lastig en een goed overzicht over het verdrag en alle consequenties ervan bleek uiteindelijk onmogelijk. Dat heeft de voor- en tegenstanders verleid tot versimpeling van de feiten, onwaarheden zelfs en veel te stellige toekomstbeelden. Voeg daarbij het ware motief van de initiatiefnemers – ‘het gaat ons niet om Oekraïne maar om het dwarsbomen van de EU’ – en u zou er zo maar de buik van vol kunnen hebben. Maar ik heb een hart onder de riem voor u.
Natuurlijk was het onderwerp complex. Met het lezen van het verdrag was je er niet. En hoe meer commentaren ik er naast las hoe moeilijker de keuze eigenlijk werd. Toch kwamen er de laatste dagen goede samenvattingen in kranten en op websites. Maar wat is er tegen ingewikkelde onderwerpen? Is een veelvoud aan ingewikkelde onderwerpen bij gewone verkiezingen ooit een reden geweest, om ze maar niet voor te leggen aan de kiezers? Laten we geen verkiezingen houden, de problemen zijn te ingewikkeld? Nee.
Velen van ons blijken zich bovendien graag te verdiepen in complexe zaken. De belangstelling voor het referendum groeide met de weken. Volle zaaltjes in het land, hartstochtelijke discussies, drukte op websites als kieskompas.nl en ook nog 650.000 kijkers voor ‘Nederland Kiest: Het Referendum’.
Een verdrag over meer samenwerking vol politieke en juridische haken en ogen, dat anders door geen burger was opgemerkt werd opeens onderwerp van een publiek debat. Europa begint te leven als je er iets over te zeggen hebt. Politici uit Brussel en Den Haag moesten achter hun bureaus vandaan, weg uit de overlegjes, de straat op in gesprek met de mensen voor wie ze werken, de burgers van dit land. Ik heb ze gezien, de gevechten om de beste argumenten, om de feiten ook, gedreven door invloed – directe invloed – op Europa nota bene! Je moet wel een enorme hekel aan de betrokkenheid en invloed van burgers hebben, om dat af te doen als een verkleedpartij.
Een volksraadpleging over betrekkingen met een ingewikkeld land in oorlog. Doen de motieven van de initiatiefnemers daar iets aan af? Nee. Al ging het ze om een landelijke vrije dag op 6 april, wij konden ons woensdag – na weken van debat – uitspreken over die betrekkingen met Oekraïne. Dat gaat over handel drijven, belastinggeld, visa-vrij reizen en over vrede in Europa. En ja, het referendum ging óók over onvrede met de groeiende macht van Brussel en het democratisch tekort in de EU. De verontwaardiging daarover is misplaatst, want de initiatiefnemers van dit referendum .
Dit referendum was een bonus voor de democratie. Verkiezingen laten burgers vaak genoeg gedesillusioneerd achter. Vraag het de achterban van VVD en PvdA maar eens. Invloed op besluiten van de Europese Unie is meer dan een desillusie, het is een zwart gat. Het referendum is daar een noodzakelijk antwoord op.
Als je het mij vraagt – en het is mij gevraagd – heb ik voor het verdrag gestemd. Ik ga ervan uit dat Oekraïne, juist vanwege zo’n verdrag, geen lid zal worden van de EU. Daarnaast denk ik dat Oekraïne mét afspraken eerder tot een stabiele rechtsstaat verwordt dan zonder afspraken. We zullen zien wat deze uitslag daar voor invloed op heeft.
En Brussel is gewaarschuwd, dit was niet ons laatste referendum.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTL Z.
Kijk elke donderdag om 21:30 uur ‘Dunk’ met Roderick Veelo op RTL Z.
