Nooit heb ik hem persoonlijk ontmoet. Dat verklaart misschien ook waarom ik hem nooit heb gekend. Hij is een stuk dikker dan ik, en ook veel hariger en rijker. Hij is een bekende schrijver en hoewel ik nog op de middelbare school zat toen ik zijn boek Zoeken naar Eileen W. op verschillende leeslijsten zag prijken, had hij niet bepaald mijn directe aandacht. De thematiek van het werk zei me niks, derhalve liet de naam van de auteur mij ook koud. Ik dacht dat hij een groot schrijver was, tot ik later begreep dat Nederland maar een paar grote schrijvers heeft en dat hij daar niet een van is. Ik heb het over Leon de Winter.
Laat het volgende tot u doordringen: wanneer Leon ergens verschijnt, is vreugde. Zijn aanwezigheid is er een van bezieling en genegenheid. We zouden kunnen zeggen dat liefde zijn primaire bestaansrecht is. Geef je hem ongelijk, dan krijg je een kus.
Wat Leon te verwijten valt, is dat hij zich niet volledig uit de openbaarheid heeft teruggetrokken om zich aan zijn vak te wijden. Ik begrijp dat een schrijver graag erkend en geprezen wil worden, maar hij is simpelweg te veel op verkoopsucces gericht en daar zijn veel jury’s niet gevoelig voor. Ze laten hem dus links liggen, ook al weten ze dat het voeding geeft aan ’s mans, overigens zeer geringe, verbittering.
Leons zwakte is dat hij zich niet kan onttrekken aan de blikken van zijn vijanden. Al zijn opiniestukken getuigen van een roep om serieus genomen te worden, en dat is een paar keer ernstig uit de hand gelopen. De conflicten die hij heeft gehad waren situaties waarin het om zijn Joodse identiteit ging. Toch heeft hij zich een weg naar Santa Monica geschreven, en dat is niet niks. In Amerika is Leon beter af. Nederland is te klein, te gematigd, te veilig.
Buiten de schrijverij heeft Leon zich ook niet onbetuigd gelaten. Hem werd in 2006 een Duitse onderscheiding toegekend voor zijn strijd tegen antisemitische tendensen in de samenleving. En in een conflict met het Amsterdamse studentenblad Propria Cures, dat hem ervan betichtte zijn Joodse achtergrond te exploiteren, werd hij door de rechter in het gelijk gesteld. Hij is geen immorele zakkenvuller.
Ik ben het dus oneens met de smakeloze uithalen van, bijvoorbeeld, wijlen Theo van Gogh. Decennialang was Leon het onderwerp van hatelijke spot geweest in de columns van de cineast. Is Leon daar rijker van geworden? Nee. Wel vulde hij onvermoeibaar vele krantenkolommen, bladenrubrieken, radioprogramma’s en zelfs een rechtszaal met de hatelijke opmerkingen van zijn vijand. En toen de vijand werd vermoord, was Leon zo grootmoedig om te zeggen: ‘Hij was een klootzak, maar hij was míjn klootzak en hij had het recht om een klootzak te zijn.’
Leons persoonlijke ruimte is dus iets heel relatiefs; het maakt hem niet uit of je echt of zogenaamd antisemitisch bent, daarmee heeft hij leren omgaan. Het gaat om de vraag of je op enigerlei wijze nuttig voor hem bent, daarop reageert hij.
Hoe nuttig is kickbokser Badr Hari, voor wie Leon in zijn recente column “Charmante Badr Hari verdient dit niet” een lans breekt? Oordeel zelf. Let wel: in de betreffende column breekt hij helemaal geen lans voor Badr Hari. Daarvoor zijn de zinnen te afgemeten, op een ingehouden manier toch uitdagend. Dat noemen we ook wel provoceren. Neem nou de op een na laatste zin: ‘Hij moet zich nu gaan bewijzen als iemand die ons allen trots maakt.’ We kunnen veel van Leon zeggen, maar niet dat hij erop zit te wachten dat een Marokkaanse vechtersbaas die steevast gehuld in Marokkaanse vlag de ring betreedt hem ooit trots zal kunnen maken. Hoe trots was hij toen Hari wereldkampioen werd en Estelle Cruijff nog bij Gullit was?
‘Wanneer echt iedereen zich tegen één persoon richt, dan heb ik de neiging om me vooral niet met de meerderheid te identificeren. Als iedereen A roept, denk ik: waarom niet B?’ schrijft Leon op zijn website ter verklaring van zijn sympathie voor de Marokkaanse geweldenaar. Die neiging ken ik. Die kennen de meeste schrijvers. Maar ik heb Leon niet horen protesteren toen echt iedereen zich tegen ene bisschop Williamson keerde omdat hij had gezegd dat er géén zes miljoen joden zijn vermoord en vergast. Kan Leon verklaren waarom een Australische bisschop aan zijn sympathie ontsnapt en een Marokkaanse kickbokser niet? Volgens mij weet ik het antwoord al. Het is om de Nederlandse kleingeestigheid te kietelen, zodat hij zich daar lekker over kan verkneukelen. Daarvoor is de man naar Amerika geëmigreerd.
Dit gezegd hebbende, ben ik van mening dat Leon zich de komende tien jaar niet meer in de media mag vertonen. Hij is een geweldige schrijver – helaas één met een aantal zwaktes. Daaraan moet hij in stilte ‘werken’. Hij moet zijn vak dienen en dat is spannende boeken schrijven. Hij kan een parel voor Hollywood worden.
