Tijdens de lessen maatschappelijk verantwoord ondernemen aan de opleiding bedrijfskunde die ik geef bediscussiëren studenten vanuit alle windstreken de invloed van het bedrijfsleven op de maatschappij. Ze leren hoe bedrijven ethisch zakendoen, het maatschappelijke belang kunnen dienen en mensenrechtenschendingen kunnen voorkomen.
We praten over de rol van een bierbrouwer wanneer bierverkoopsters seksueel worden geïntimideerd door barklanten. We bediscussiëren de ethische afwegingen die olie en gas bedrijven maken als ze met corrupte politici zakendoen, of we kijken naar de rol van trustkantoren, belastingoptimalisatie en de schaduw economie.
Vervolgens laat ik de studenten standpunten innemen en verschillende bedrijfsstrategieën verdedigen. Neem het voorbeeld van het Nederlandse bierbedrijf dat bierverkoopsters inzet voor marketing en sales. Een activist spreekt het bedrijf aan op zaken die in het land van het hoofdkantoor (Nederland) totaal onbespreekbaar zijn (seksuele intimidatie) maar in de lokale context (Congo of Cambodja) volledig geaccepteerd.
Vol verve verdedigen studenten waarom het bedrijf moet vertrekken uit een land als het de bedrijfswaarden en -normen niet kan naleven. Anderen beargumenteren juist dat het bedrijf moet blijven om een bijdrage te leveren aan de gelijkheid tussen man en vrouw. Maar in toenemende mate weten studenten de ”excuses en in dialoog blijven” strategie te verdedigen.
Hoe gaat die strategie in zijn werk? Facebook CEO Mark Zuckerberg liet een mooi staaltje zien tijdens het verhoor van het Amerikaanse congres en de senatoren. Allereerst was daar het mea culpa. Daarna volgde een rits van afwisselend abstracte gedachten en bevestiging dat het onderwerp privacy hoge prioriteit heeft. Wat voorbeeldzinnen:
”Er gebeurt al veel op dit gebied. Het is eigenlijk onze core business. Dit is een ongelofelijk hoge prioriteit voor ons. Het spijt mij dat het zo is gegaan in het verleden. We moeten het beter doen. Vanzelfsprekend is dit van belang voor ons. We zijn ermee bezig. We worden steeds beter. We doen veel om het te verbeteren, bijvoorbeeld a, b en c. We zullen het aanpassen.” Enzovoort.
Vervolgens is het de truc om oppervlakkig de hoe en wanneer vragen te benoemen:
”Er ligt nog geen datum vast. We moeten prioriteiten stellen. We kunnen niet alles tegelijk doen. Dit gaat niet over één nacht ijs. De exacte agenda moet nog vastgesteld worden.”
Daarna hou je een slag om de arm of het überhaupt wel kan:
”Het zal niet allemaal meteen goed zijn. Er zijn vele partijen voor nodig. We kunnen het niet direct perfect doen. We zullen eerst met anderen moeten onderzoeken hoe het beste dit aan te pakken. Alle stakeholders moeten wel meedoen.”
Je geeft nog wat details om e.e.a. geloofwaardig te houden:
”Het bureau x gaat nog een rapport maken van de workshop en het rapport zal dan besproken worden in het Executive Team. Het ET zal aangeven waar zij de prioriteit zien liggen. Vervolgens is het aan de betrokken collega’s om dit uit te werken en uit te voeren (implementatieplan)”.
Als laatste eindig je met de conclusie:
”Het is nu nog te vroeg om de vraag goed en volledig te beantwoorden. Wij komen er op terug en willen graag samen met anderen dit verder oppakken.”
Lesgeven in maatschappelijk verantwoord ondernemen in deze tijden is een hele uitdaging.
