Dat onberispelijke imago, hoe doen we dat toch in Nederland? De cabaretier met wie ik laatst stond te praten stampvoette en fulmineerde verontwaardigd dat we altijd zo graag de indruk willen wekken dat corruptie pas in Limburg begint en vervolgens doorwoekert tot de Middellandse Zee, waar het de normaalste zaak van de wereld is dat je geld verduistert, mensen oplicht en zoveel mogelijk manipuleert om macht te vergaren.
Nee, concludeerde hij, wij mogen dik tevreden zijn met ons correcte DNA, eeuwenlang gemarineerd in het Oude en Nieuwe Testament. Als je zo keurig bent en calvinistisch zuiver op de graat, dan hoef je nergens over te praten. Dat heeft zo zijn voordelen, want zonder woorden bestaan de meeste zaken simpelweg niet. De biecht als uitvinding van de Katholieke Kerk was in dat licht een interessant concept. Met behulp van taal creëren we in belangrijke mate onze werkelijkheid en het benoemen van ‘de zonde’ maakt het makkelijker om haar te herkennen en bij de staart te grijpen. Daarentegen, het niet benoemen van misstanden maakt het des te lastiger ze te concretiseren.
Nederlanders zijn fatsoenlijk, altijd en overal. Koloniale misstanden en collaboratie in het verleden of frauderende (zorg)bestuurders in het hier en nu, wát er ook gebeurt: wij deugen. “Nee, de zaak is niet zo simpel als u denkt, het verhaal heeft meerdere kanten en het is juist de kunst om de nuance te zien”. We lullen elkaar suf en niemand krijgt een rode kaart omdat we onszelf wijsmaken dat we elkaar toch nooit beentje lichten.
Als psychiater heb ik geleerd dat iedereen zijn eigen werkelijkheid construeert die klopt, ook al is die soms te bizar voor woorden. Als je psychotisch bent en denkt dat je het einde der tijden moet afwenden door poedersuiker over je hoofd te gooien en non-stop Japanse haiku’s te kalligraferen, dan is dat jouw enige en logische werkelijkheid. Als de medicatie begint aan te slaan, zeggen mensen in eerste instantie niet dat ze zich vergist hebben, maar zullen ze schoorvoetend toegeven dat élke dag poedersuiker over je hoofd gooien misschien wat veel van het goede is en dat er nu genoeg haiku’s zijn om het gevaar voorlopig op afstand te houden.
Sinds kort worstel ook ík met mijn realiteit. Het programma Zomergasten is ooit ontstaan om interessante mensen beter te leren kennen. We betalen dan ook ferm belastinggeld zodat de Staatsomroep mooie dingen kan maken waarmee het volk zich kan verheffen boven de dagelijkse grauwe werkelijkheid.
Het enorme toeval wil dat onze premier deze zomer te gast is in dit profielbepalende programma, vlak voor zijn eventuele verkiezingscampagne. Ik zie soms verbanden die er niet zijn en deze timing is natuurlijk toeval. Interessant, eindelijk een langgerekte en diepe blik in de ziel van de machtigste man van dit land. Ben erg benieuwd naar zijn muziekkeuze, Mozart of Brahms of misschien toch een pretentieuze Skrjabin? Ik hoop op bijzondere opnamen van oude pianoreuzen zoals Vladimir Horowitz, Arthur Rubinstein en Dinu Lipatti. Ons Soort Mensen knikt instemmend: zie je wel, de VVD heeft gelukkig nog steeds stijl en klasse. Een aangrijpend liefdeslied van de Argentijnse zangeres Mercedes Sosa? Dat houdt niemand droog, iedereen emotioneel door de knieën en de gevoelscortex van elke potentiële criticus smelt in denkbeeldig zoutzuur. Mensen, deze man heeft gevoel in zijn donder en achter die olijke grijns zit een man die zijn ziel heeft opengehaald aan de scherpe randen van het leven.
‘I’m too hot’ en ‘Girls hit your hallelujah’, is dat niet Uptown Funk van Bruno Mars? Vrouwen van Nederland, Mark blijkt toch een gezonde man van vlees en bloed en de Eunuch blijkt gewoon een beest. Tijd voor een moeilijke film en snel terug naar de linkse intellectuele elite. ‘Mon Oncle’ van Jacques Tati lopen we vast mis want die is al eerder in de strijd gegooid. Ik gok Cloaca van Willem van de Sande Bakhuyzen, tevens een mooi bruggetje naar wat biografisch geneuzel, “met welk personage identificeer jij je eigenlijk, Mark?” De vraag of onze premier het nog steeds te druk heeft voor een relatie wordt met het oog op de komende verkiezingen hoogstwaarschijnlijk beantwoord met een suggestief “er is momenteel wel iemand in mijn leven die ik bijzonder vind”.
Op de site van de Nederlandse Omroep Stichting zegt de premier het volgende: “Ik ben een trouwe kijker. De uitzendingen die mij het meest zijn bijgebleven, zijn die waarin achter een ogenschijnlijk simpel fragment een bijzonder verhaal schuilgaat. Ik hoop dat mijn avond bij Zomergasten voor de kijkers ook een paar van zulke momenten oplevert.”
Mark, sinds ik weet dat jij Zomergast zal zijn op zondag 4 september, drie dagen nadat de VVD zijn kandidaat-lijsttrekker bekend heeft gemaakt, weet ik zeker dat de wereld een matig fragment is waarachter een verdomd simpel verhaal schuilgaat. Jij strooit iedereen poedersuiker in de ogen zodat we het einde der tijden niet zien.
