Alarmerende berichten vanuit Eindhoven werden deze week de ether in geslingerd. Algemeen directeur van PSV Tiny Sanders schijnt gezegd te hebben dat er “structureel iets mis is” met de voetballers van PSV. Ze schijnen bij de club binnen te komen als levenslustige, blije jongens met een open vizier naar de toekomst. Sanders constateert dat deze zelfde jongens anderhalf jaar na hun vrolijke entree zijn verworden tot ongeïnteresseerde voetbalprofs met nauwelijks een emotionele en maatschappelijke betrokkenheid bij de voorheen toch zo gemoedelijke club uit Brabant. Ze schijnen zich meer te interesseren voor mode en muziek – inderdaad een schande voor jongemannen in de bloei van hun leven.
Van serieuze profs mag je één ding verwachten, namelijk dat ze hun vak op een verantwoorde manier uitoefenen. Wat de nieuwste iPod met hippe koptelefoon hiermee te maken heeft ontgaat mij, maar het beeld dat Sanders schetst is interessant om eens nader te onderzoeken.
Ik stel me een Georginio Wijnaldum voor; een Rotterdamse puber met enorme voetbaltechnische kwaliteiten die –niet geheel toevallig inderdaad anderhalf jaar geleden– goedgeluimd De Herdgang komt binnen gewandeld. Hij heeft er zin in. Nieuwe club, nieuwe kansen. En in het geheel niet onbelangrijk, de mogelijkheid om op zijn favoriete nummer 10-positie eindelijk zijn diepgewortelde wens in vervulling te laten gaan: bepalend zijn met oogstrelende acties.
Het loopt anders. Wijnaldum krijgt met wat tegenvallers te maken en het seizoen van zijn nieuwe club eindigt in mineur op een teleurstellende derde plek. Dan komt er een nieuwe trainer. Die zegt: “Gini, ik vind jou niet de beste op de nummer 10-plek, ik zet daar iemand anders neer die ik beter vind voor het team.” Gini balen natuurlijk. Hij is een prof, hij wil spelen op de positie die hij het beste bij hem vindt passen. Tegelijkertijd denkt hij aan zijn eigen carrière: als hij nu furore maakt op de minder interessante rechtsbuitenpositie maakt de kans alleen maar kleiner dat hij in Italië of Spanje centraal mag komen te spelen. Na anderhalf jaar bij PSV zit Gini wat minder lekker in zijn vel, trekt zich wat meer terug onder zijn Monster Beats by Dr. Dre en lacht zijn tanden wat minder vaak bloot dan voorheen. Tja, hoe komt dat nou?
Ligt dit nu aan de mentale gesteldheid van Wijnaldum, zoals Sanders beweert, of heeft PSV als club steken laten vallen om Wijnaldum optimaal te laten renderen? Volgens VI-verslaggever en PSV-watcher Thijs Slegers doet PSV weinig tot niets aan mentale begeleiding. Waar andere clubs als Ajax, AZ, FC Twente en zelfs VVV-Venlo al jaren mentale begeleiders in dienst hebben, schijnt PSV hier een broertje dood aan te hebben.
Volgens Tiny Sanders is dit de oplossing van alle problemen waar PSV momenteel mee te kampen heeft. PSV moet ook daar ook maar eens serieus werk van maken. Maar hoe eigenlijk? Sanders laat er weinig over los. Hij wil “ervaringsdeskundigen” bij de ploeg halen die de jongens van het eerste elftal iets bijbrengen over “omgaan met verlies en tegenslagen”. Desgevraagd geeft hij een naam aan het journalistiek métier: Mark van Bommel zou hier de aangewezen persoon voor zijn. Die heeft tenslotte ervaring bij topclubs.
In de keuken van PSV ben ik helaas onvoldoende bekend om hier een professioneel oordeel over te vellen. Uitgaande van deze uitspraken van nota bene de directeur van PSV slaat mij echter de schrik om het hart. Heeft een doorgewinterde ex-Captain of industry echt zo weinig kennis van zaken als het gaat om de training van de psyche van zijn werknemers?
In de eerste plaats een eigen speler verantwoordelijk maken voor mentale kwesties van zijn eigen team lijkt mij de kat op het spek binden. Van Bommel zou hiermee buiten het team worden geplaatst, terwijl zijn grootste bijdrage toch echt op voetbaltechnisch vlak ligt. In de tweede plaats lijkt het alsof hij mentale begeleiding hiermee afdoet als een discipline die enkel gegeven is aan ervaringsdeskundigen. Zoals we ook wel vaker horen als het gaat om coaches – dat er nog steeds mensen zijn die beweren dat je geen goede coach kunt zijn als je niet op hoog niveau gevoetbald hebt, zegt toch wel iets over het heersende paradigma in de conservatieve voetbalwereld. Als het gaat om voetbaltrainers die de jeugd de fijne basistechniek moeten bijbrengen, daar kan ik me nog wel iets bij voorstellen. En ja, ervaring als speler op het hoogste niveau draagt inderdaad bij aan je geloofwaardigheid als expert – maar daar is ook alles mee gezegd.
Blijft de vraag over: hoe dan wel? Wat kan Tiny Sanders doen –of dan toch in ieder geval zeggen– om zijn eigen geloofwaardigheid als bestuurder van een voetbalclub niet te verliezen? In de eerste plaats raad ik hem aan om eens op maandagavond om 22.30 uur naar RTL7 te kijken. In het nieuwe programma SPARTA: Achter de poorten van Het Kasteel wordt Sparta Rotterdam een seizoen lang gevolgd tot in de kleedkamers, waarbij alle spelers nauwgezet in kaart worden gebracht. Hierin ligt de eerste oplossing van het probleem van PSV besloten. In plaats van intuïtief te bedenken waar een oplossing van welk probleem dan ook zou liggen, verdient het aanbeveling om eens preventief te werk te gaan. Dus niet een probleem onderkennen als het zich aandient, maar een visie formuleren hoe je het maximale uit spelers haalt.
In plaats van raar op te kijken dat voetbalprofs ook maar mensen zijn, zou Sanders ook kunnen kiezen voor een meerjarenplan waarin een technische, fysieke, tactische en mentale basis wordt gelegd om PSV’ers van jong tot oud optimaal te laten renderen. Hij zou de gesteldheid van elke PSV’er in kaart kunnen brengen door middel van wetenschappelijke tests die inmiddels breed voorhanden zijn. Op mentaal vlak zou hij de weerbaarheid en gevoeligheden van zijn spelers kunnen volgen om voorspellingen te doen onder welke omstandigheden zij juist wel of niet goed presteren. Hij zou erachter kunnen komen welke spelers gebaat zijn bij welke aanpak en welke communicatiestijl van welke trainer het beste past bij welk individu. En nee, dit kan hij niet allemaal in handen leggen van ervaringsdeskundige als Mark van Bommel. Maar ja, wie ben ik om dat te zeggen. Ik preek toch alleen maar voor eigen parochie.
Matthijs Kruk is sportpsycholoog VSPN® bij Sportgeest. Hij is medeoprichter van Prestum – een online platform en volgsysteem voor mentale training en begeleiding dat komende maand wordt gelanceerd.
