Kooiduiken is in Zuid-Afrika ontzettend populair. Veel toeristen willen graag de witte haai van dichtbij zien en wagen zich aan zo’n duik. Als je de verhalen hoort dan is het kooiduiken echt super, maar het is ook af en toe flink geromantiseerd. Hoe gaat het nou echt op zo’n boot? Komen de haaien snel of zie je, na vijf uur op het water, nog niets? Ik ben meegegaan op een trip en ik heb alles van dichtbij gezien.
Na een dikke twee uur rijden vanaf Kaapstad komen we aan in Gansbaai. Great White Sharks, het bedrijf waarmee we de tour doen, heeft voor vervoer geregeld. Zij zorgen dat alle toeristen worden opgehaald met hun busje. Het was een korte nacht, want om half zes ’s ochtends moesten we klaar staan. Voor het zien van witte haaien hadden we dit echter wel over.
Troebel water
Na een ontbijt horen we van Brian McFarlane, de baas van het bedrijf, dat het water erg troebel is en dat het lastig is om haaien te zien. Dit is een flinke tegenslag voor de duikers, die willen in de kooi de haaien voorbij zien zwemmen. Op de site staat wel dat Brian in de vijftien jaar dat hij hier werkt, nog maar vijf keer geen haaien heeft gezien, maar toch begin je te twijfelen als Brian zegt dat het lastig wordt om haaien te zien met dit troebele water.
Troebel water of niet, we gaan de boot op. De toeristen zijn hier niet voor niets gekomen en het bedrijfje gaat er alles aan doen om haaien te laten zien. Helaas gaat dit niet al te makkelijk, want na een half uur op het water zijn we alleen nog maar op zoek geweest naar goede plekjes. Gansbaai is ontzettend groot, maar op dit moment lijkt er geen enkel goed plekje te zijn om haaien te zien. Je zou denken dat Brian met zijn vijftien jaar ervaring wel zou weten waar je het anker uit moet gooien, maar niets blijkt minder waar. Brian weet het vandaag ook niet.
Eindelijk vinden we een plekje, en opeens is iedereen erg gespannen. Wat gaat er gebeuren? Gaan we haaien zien? Kunnen we nu eindelijk de kooi in? Helaas, dat gaat dus niet door. Brian vertelt dat het nog wel even kan duren voordat de eerste haai zich aanmeldt. Iedereen gaat met een zucht weer zitten. Ondertussen wordt er bloed in het water gegooid en lokaas gebruikt. De haaien komen dus niet vanzelf, nee, de haaien komen pas als ze gevoederd worden. Een minpuntje. De haaien in Gansbaai hoeven eigenlijk nooit voor hun eigen voedsel te zorgen, want dat wordt voor ze geregeld. Geen wonder dat ze hier niet weggaan. Dat is dan weli weer een pluspunt voor de toeristen die haaien willen zien.
Gevaarlijk voor watersporters
Het is echter wel gevaarlijk voor alle watersporters in Zuid-Afrika. Op verschillende stranden zijn surfers actief en die kunnen straks niet meer hun sport uitoefenen omdat de witte haai zich te dicht langs de stranden laat zien. Het is logisch dat je bij Gansbaai het water niet in moet gaan, want daar is bekend dat er haaien zitten. Maar ook als je naar een ander strand gaat dan word je, voordat je het water induikt, erop attent gemaakt dat er haaien kunnen komen en wat je dan moet doen. Volgens surfers zijn de haaienaanvallen door het kooiduiken flink toegenomen en dit komt dan weer door het feit dat de haaien allemaal gelokt worden met aas. Haaien zien de surfers dan aan voor voedsel en vallen aan.
Terug naar de boot. Na twee uur kwam de eerste haai goed dichtbij en mochten de eerste acht personen de kooi in. Komt de haai voor de kooi dan wordt er geroepen dat je naar beneden moet duiken. Een enkele keer komt er iemand boven met de opmerking dat hij/zij geen haai gezien heeft, terwijl je vanaf de boot alles perfect ziet. Ik ben zelf ook op de boot gebleven omdat ik met mijn lengte, 1.58m, niet goed bij de stang in de kooi kan. Als ik dan hoor van mensen die in de kooi zitten en niets kunnen zien dan vind ik het ook niet jammer dat ik niet in de kooi kan.
Goede research
Vanaf de boot zie ik het allemaal perfect, je ziet zelfs de haai van onder het water naar boven schieten. De haaien zie je dan echt heel goed en foto’s maken gaat ook een stuk makkelijker. Wat dan wel jammer is is dat er heel veel bedrijven zijn die het kooiduiken aanbieden. Je moet van tevoren goede research doen naar de verschillende bedrijven. Bij de ene touroperator betaal je zo’n 500 Rand (50 euro) meer. Natuurlijk ligt dat ook aan hoe het tochtje geregeld is, maar toch moet je erop letten. Niet meteen de eerste tour boeken, maar verder kijken totdat je alle tours hebt gehad. Dan kun je nog afwegingen maken in wat je wel en niet wil.
Aan het eind van de dag krijgen we nog even de dvd van deze dag te zien. Die is gemaakt door iemand die stond te filmen op de boot. Als je wil kan je zelfs de dvd kopen zodat je deze geweldige dag nooit meer vergeet. En het was een geweldige dag. Zeker als je dol bent op witte haaien. Het is jammer dat er meer aanvallen op mensen komen door het lokken van deze dieren. 19 april jl. was er ook weer een aanval vlakbij Kaapstad en alleen maar omdat er bootjes toeristen het water op gaan om haaien te lokken. Ze komen dan al in aanraking met mensen en vallen sneller aan want het voedsel ligt toch wel voor het oprapen.
Er zijn alleen dit jaar al twee aanvallen met dodelijke afloop geweest in Zuid-Afrika, en het jaar is nog kort. Hopelijk gaan deze bedrijfjes toch eens nadenken hoe ze haaien kunnen laten zien aan toeristen zonder dat ze de haaien in hun habitat verstoren. Nog meer aanvallen op mensen hoeven niet nodig te zijn.
Femke van Arendonk is studente Journalistiek aan de Hogeschool Windesheim te Zwolle. Onder de titel Xenofilie publiceert DeJaap stukken van studenten die op journalistieke reis in het buitenland zijn geweest.
