De middenpartijen, en dan met name CDA en PvdA, gaan op 12 september een zware klap krijgen. Al zullen ze bij ‘Buitenhof’, ‘Nieuwsuur’, ‘EénVandaag’ en al die andere – ook gedoemde – Hilversumse omroepjes nóg zo vaak de airtime krijgen die bij hun voorbije status past, het electoraat zal ditmaal, als ik me niet vergis, ongevoelig zijn voor de clichétaal over ‘naar de toekomst kijken’ en ‘je verantwoordelijkheid nemen’, die deze regentenpartijen uitslaan. CDA en PvdA doen daarmee niets meer of minder dan een amechtige poging hun eigen – kwalijke – rol in het ontstaan van de huidige crisis af te dekken. Het is feitelijk hun naam van ‘middenpartij’ onwaardig dat ze niet het lef hebben achterom te kijken, kritisch te evalueren over hoe ze afgelopen decennia markten en banken vrij spel hebben gegeven en tot in het hart van hun eigen baantjescarrousel vervlochten zijn geraakt met het gegraai en gedraai in de financiële en semipublieke sector.
Van een middenpartij verwacht ik redelijkheid, nuance, een breed perspectief. Maar wat CDA en PvdA doen, is zich heimelijk verlekkeren in de problemen van nu en zichzelf, op het moment dat de nood hoog is, als ervaren gidsen aanprijzen die ons naar de uitgang ervan zullen leiden. Wie trapt dáár nu nog in? Alsof je je voor een wél scherpe en deugdelijke lening vrijwillig bij Dirk Scheringa dient te melden.
Vertel het eerlijke verhaal
Hoe schetsmatig en gekleurd ook, in het filmpje ‘Nieuw vertrouwen’ van de SP wordt tenminste wél een poging gedaan om de recente geschiedenis te evalueren. Daar wordt over de hoofden van krantenkoppen, beurskoersen en overwaaiende hypes heen wél dat brede verhaal verteld dat ons niet in het claustrofobische ‘nu, nu, nu’ van Twitter en Facebook opgesloten houdt maar een treffende analyse aanreikt van wat bestuurders, managers en politici (en daarmee, helaas, ook wijzelf) in de voorbije jaren voor een maatschappij tot stand hebben gebracht. Op een dergelijke manier uitzoomen en los van van de waan van de dag aan zelfreflectie doen en naar de aanknopingspunten van een betere toekomst zoeken, is wat ik bij uitstek van een middenpartij verwacht. Maar – gek genoeg – wordt die brede en eerlijke analyse dus niet gemaakt door CDA of PvdA, maar door een partij, de SP, die door velen nog steeds ‘extreem’ wordt genoemd of zelfs ‘onrealistisch’. Dat de visie op wat extreem en gematigd werkelijk is kennelijk zó uit de rails kan lopen, geeft aan hóe uit het lood geslagen het referentiekader is van waaruit de politieke elite (lees: vooral CDA en PvdA, in iets mindere mate de VVD) de verkiezingen alsnog denken te kunnen winnen.
Oorverdovende leegheid
Wie anno 2012 nog niet inziet dat de kracht van de samenleving vooral in de kwaliteit van het onderwijs ligt, in de menswaardigheid van de zorg en in het respect en de ruimte voor onorthodoxe denkers en doeners en nou juist niet in de platte scoringsdrift van graaiende praatjesmakers bij een bank of multinational, heeft elk recht verspeeld om ‘gematigd’ te heten of ‘oplossingsgericht’. Nogmaals: als ik me niet vergis, zal het electoraat ditmaal door de oorverdovende leegheid en volledig afgesleten taal van de traditionele middenpartijen heen prikken en de sprong naar voren wagen, inderdaad, naar een socialer, meer samenhangend en daardoor ook succesvoller Nederland. Wie weet in een onorthodoxe coalitie zonder CDA en PvdA.
Hans van Willigenburg is schrijver, dichter, journalist, writing coach en mede-initiatiefnemer van Stadslog Rotterdam.
