Majesteit. Ik ben geen hartstochtelijk republikein. Natuurlijk, als ik erover nadenk, dan klopt het niet, die erfelijkheid van uw functie, de ongelimiteerde duur van uw ambt, en de afwezigheid van iedere democratische legitimatie voor uw goddank vooral symbolische positie. Het is niet meer van deze tijd. U weet het, ik weet het, en eigenlijk weet iedereen het: als we in Nederland momenteel niet toevallig een koning hadden gehad, zou niemand er voor pleiten er morgen een te nemen. Het is 2015, niet 1815.
Toch wil ik het eigenlijk stiekem helemaal niet anders. Iedere paar jaar een president kiezen? Iedere paar jaar stemmen voor een man of vrouw die voor sommigen te links is, maar voor anderen te rechts? Iedere paar jaar dat hijgende mediacircus waarbij ieder mogelijk vlekje op het blazoen van de kandidaten wordt uitvergroot, zodat – wie er ook gekozen wordt – niemand écht buiten het politieke steekspel staat? Ik zit er niet echt op te wachten, en ik vraag me af wie wel. Het politiseren van het staatshoofd is het laatste waar ons toch al overmatig gepolitiseerde landje momenteel behoefte aan heeft, hoe democratisch het misschien in theorie ook moge zijn.
Er zijn weinig hartstochtelijke republikeinen in Nederland, voor zover ik er zicht op heb. Al te veel overtuigde monarchisten zijn er echter volgens mij ook niet. Het Nederlandse koningschap is vooral een gegeven zonder diepgewortelde legitimatie – een post-napoleontisch relict dat inmiddels vooral drijft op een soort pragmatische consensus: het is nu eenmaal zo, en zolang het allemaal een beetje werkt, houden we het ook maar zo. Verandering brengt alleen maar onrust en gekissebis, zonder dat ons land er een millimeter beter door bestuurd zal worden.
Toch twijfel ik vandaag, Majesteit. De afgelopen dagen vierden wij, met veel aplomb, onze vrijheid. Die vrijheid is een verdomd groot goed, zo is ons verteld – ook door leden van het koningshuis. Natuurlijk, geen enkele vrijheid is onbegrensd of absoluut, maar in een vrij, westers land, in 2015, kan het simpelweg niet zo zijn dat er mensen vervolgd worden omdat ze iets onwelgevalligs over het staatshoofd hebben gezegd. Het kan niet zo zijn dat je in Nederland straffeloos de meest gore antisemitische of xenofobe onzin kan uitkramen, maar voor het gerecht wordt gesleept omdat je ‘Fuck de koning!’ roept.
Majesteit, ik wil maar zeggen: als we in Nederland echt een strafblad riskeren door het roepen van wat teksten over de koning, zijn we als samenleving niet meer van deze tijd. Dan moeten we er misschien toch maar gewoon mee stoppen, met die monarchie, en een republiek worden, ondanks alle hierboven genoemde bezwaren: uw positie is legitiem zolang zij niet tot problemen of excessen leidt. Zodra dat verandert, verandert ook die legitimiteit. De arrestatie en vervolging van een Nederlander wegens het roepen van ‘Fuck de koning’ is – ik zeg het maar zo bot als het is – niets minder dan een exces.
Bij modern koningschap hoort moderne wetgeving. Persoonlijk denk ik dat U uw ambt geen betere dienst kan bewijzen door uw (overigens ongelegitimeerde en ondemocratische) invloed aan te wenden om ertoe bij te dragen dat de wet veranderd wordt, en dat de diverse ambtelijke apparaten die nu hun tijd verdoen met het veroordeeld krijgen van een onschuldige zich in de toekomst bezig kunnen houden met zaken die wél van belang zijn voor onze samenleving.
Hoogachtend,
