“Ik ben trots dat ik op tijd aan de bel heb getrokken en mijn grenzen heb aangegeven”, aldus de millennials met hun extreme angst voor overbelasting. Met verbazing observeer ik een generatie die een verhoogd risico loopt op burn-out en andere klachten van onbehagen. Dertigers die in overspannen toestand langdurig op de bank zitten en vervolgens re-integreren met voorzichtig koffiedrinken op de afdeling. Het lijkt mij in zo’n overspannen situatie trouwens gezonder om op het land te werken of bejaarden te wassen, maar dat terzijde.
De media staan er tegenwoordig bol van: studenten lopen een groot risico op overbelasting, jonge vrouwen kampen veelvuldig met een burn-out en dokters in opleiding stranden sneller dan ooit door overmatige stress. Voor de goede orde: dit geldt niet voor iedereen, maar voor een toenemende groep jonge mensen, die blijkbaar kwetsbaar is voor stress-gerelateerde klachten. Stress wordt gedefinieerd als elke prikkel die het normale evenwicht verstoort, positief of negatief.
Millennials hebben naar eigen zeggen met veel stress te kampen, waarbij de angst om niet te voldoen aan de eisen van de omgeving de grootste boosdoener lijkt. Deze omgeving bepaalt namelijk of je leuk, succesvol of bijzonder bent en ook wat je moet voelen: onmogelijk veel liefde, warmte, dankbaarheid en positiviteit.
Is het terecht om uitsluitend de externe wereld verantwoordelijk te houden voor het lijden van de tere jonge zielen?
Deels: een sterke cultuur is in staat om het individu een veilige context te bieden. Hierdoor kan je verbinding met je omgeving voelen en is het vaak makkelijker om jezelf te relativeren. Wij leven echter in een tijd van hyper-individualisme in combinatie met een dramatisch verbleekte cultuur, waardoor elke stuiptrekking van het individu importantie heeft. Elke meninkje, hoe onnozel of dom, is blijkbaar de moeite waard en dit culmineerde recent zelfs in de riskante blog van Pauline Bijster in het blad Happinez, waarin ze schreef dat het wel of niet inenten van je kinderen niet zozeer moet worden bepaald door de medische wetenschap, maar door de vraag ‘hoe het voelt’.
Naast de sterk ervaren invloed van de omgeving valt het me op dat millennials vaak onvoldoende in staat zijn om bewust te filteren wat er op ze afkomt. Ons lichamelijke afweersysteem doet dat beduidend beter en is dag en nacht bezig om alle elementen van buiten te evalueren op potentieel nut of gevaar.
Voor mijn patiënten gebruik ik vaak de metafoor dat ze verantwoordelijk zijn voor hun eigen BV, waarbij ze dus automatisch de directeursfunctie bekleden, regie voeren en minder slachtoffer zijn van de omgeving.
Deze kwetsbare generatie doet soms denken aan een goedkope huurauto die zich laat oprijden door elke willekeurige passant. Als ongekroonde voedselgoeroes blaten dat je rauwe boerenkool uit de blender moet drinken of geen eieren mag eten dan is dat zo. Vloggers met meer dan zoveel duizend volgers hebben per definitie gelijk en als de media bepaalt dat iets zielig, seksistisch of racistisch is dan neem je dat zomaar aan en staat je ava binnen 24 uur in de juiste kleur.
De vraag is hoe we kwalitatief en kwantitatief met onze Westerse prikkels moeten omgaan. De hoeveelheid prikkels vermijden door op de bank te hangen of in te checken bij een vaag klooster in Tibet lijkt me niet de oplossing. ‘Grenzen aangeven’ en halve dagen gaan werken kán soms even helpen, maar het risico bestaat dat je juist extra prikkelgevoelig wordt omdat je door terugtrekken ook steeds minder prikkels gaat verdragen. Als je minder likes krijgt dan je had verwacht bij die leuke strand- of partyfoto, slaat dat direct een bres in je identiteit of besluit je dat deze vorm van waardering misschien niet echt wezenlijk is? Of te wel, welke prikkels zijn belangrijk en welke juist niet?
Conformisme zit in ons DNA en door het beloningssysteem in ons brein zijn we kwetsbaar voor het slaafs najagen van al die prikkels. Ik moet soms denken aan Tom Poes en de dropslaven, een verhaal van Marten Toonder, waarin iedereen verslaafd raakt aan de Duppeldrop van magister Hocus Pas en zijn identiteit kwijt raakt, waardoor Magister Pas bijna de macht kan grijpen. Slaaf zijn maakt ons kwetsbaar en is misschien niet zo onschuldig als we denken.
Foto: Maarten Brante
