Jongeren met psychische klachten hebben helaas de toekomst. Het tweede Depressiegala heeft dan ook ‘jongeren’ als thema. Vaak wordt mij als psychiater gevraagd hoe we de toename van psychische klachten bij deze groep kunnen verklaren. Een psychiatrische ziekte, zoals depressie, ontstaat door de ingewikkelde interactie tussen iemands aanleg (genen) en omgevingsfactoren (stress). Onze genen zijn bij mijn weten niet opvallend veranderd, dus moeten we onze blik richten op mogelijk veranderde omgevingsfactoren.
Als ik ‘de jongere’ en zijn stressfactoren in ogenschouw neem, dan schrik ik me vaak een hoedje. Hoogdravende en vooral niet concrete idealen, zoals ‘leuk’ en ‘succesvol’ zetten de toon en bepalen wie je bent. Uitkomstmaten waar je toch nooit aan kan voldoen omdat het niet goed te meten is en altijd beter kan. Zaken zoals een baan, een huis en eventueel een relatie zijn nog steeds lastig maar in elk geval een stuk concreter om te realiseren. Cabaretière en psychologe Lotte V bezingt de kern van deze ‘succesterreur’ dan ook scherp: ‘ik zie jou niet genieten, je leeft niet optimaal, je moet gewoon gelukkig zijn!’
Jongeren die daarnaast onvoldoende hebben geleerd hoe ze met frustratie en tegenslag moeten omgaan. Ouders die niet de kinderen verantwoordelijk houden voor slechte prestaties op school, maar de leraar. Het ligt in principe nooit aan jou, want volgens je ouders ben jij geniaal en bijzonder en falen ligt aan de buitenwereld. Je kinderen niet leren om met tegenslag om te kunnen gaan is een ernstige vorm van verwaarlozing omdat het extra kwetsbaar maakt voor onder andere stemming- en angstklachten. Ik zie de gestrande Millennials dan ook dagelijks in mijn spreekkamer en op de Eerste Hulp.
En last but not least het oneindige bombardement van de 2D-prikkels: de wereld via een schermpje met pixels. In zijn laatste boekje legt schrijver ex-verslaafde en social media expert Marnix Pauwels uit hoe we letterlijk verslaafd zijn geraakt aan overmatig gebruik van onze smartphones en wat bijvoorbeeld Facebook doet met je brein. In ons brein zit een beloningscentrum, dat uitermate gevoelig is geworden voor likes en berichtjes, net zo als dit gebeurt bij verslaving aan porno en drugs. Het is de hoogste tijd om dit beloningscentrum weer af te richten op ‘gezonde’ 3D zaken zoals een mooie lucht, een glimlach van iemand in de trein of een fijn gesprek in de kroeg.
Managementgoeroe en schrijver Simon Sinek legt in een belangrijk interview uit waarom onze telefoonverslaving in strijd is met een aantal basale menselijke behoeftes, zoals écht contact en daarom zo riskant is voor psychische én maatschappelijke ontwrichting. ‘Het is toch raar als je eerst je berichten ‘s morgens checkt in plaats van je geliefde een kus te geven’. Hij pleit dan ook voor sterke restricties aan het gebruik van smartphones in onder andere het bedrijfsleven.
Tenslotte, een Depressiegala, moet dat nou? Ja dat moet heel erg zelfs. We scoren als samenleving nog steeds een dikke onvoldoende als het gaat over de kennis van depressie. Hierdoor tieren schaamte, stigma en taboe nog welig en dat moet veranderen. Ik zie patiënten die hun ouders niet durven te vertellen dat ze onder behandeling zijn van een psychiater omdat ze lijden aan een depressie. Of de misvatting dat een depressie hetzelfde is als ‘iedereen is wel eens een keertje somber’. Laatst zei iemand ‘als je depressief bent dan wil je toch altijd zelfmoord plegen?’ Fout! Suïcidaliteit is juist sterk erfelijk bepaald en niet iedereen met een depressie is dus “gevaarlijk”. Niet alleen somberheid, maar ook concentratie- en geheugenstoornissen zijn symptomen van een depressie, evenals slaap-en eetstoornissen.
Het depressiegala is nog steeds keihard nodig en we zijn blij en dankbaar dat het dit jaar zelfs op televisie wordt uitgezonden, zodat we zoveel mogelijk mensen kunnen bereiken.
U bent van harte welkom om bij te dragen aan meer kennis en minder taboe onder jongeren: depressiegala.nl
