De arrestatie van Ratko Mladic is natuurlijk fantastisch nieuws. Sommigen zullen wellicht liever een Osama bin Ladentje hebben gezien, met een Servisch-orthodoxe begrafenis in de Adriatische zee, maar de meeste gezonde mensen zijn blij dat het recht kan zegevieren. De arrestatie van Mladic werpt ons ook even keihard terug naar de jaren negentig van de vorige eeuw. Toen was Nederland een tikkie anders.
De afgrijselijke beelden van de volkerenmoord in Srebrenica, de fameuze toast van Karremans, die zijn ons bijgebleven. Wat vooral opvalt als je terugdenkt aan die jaren is dat het een totaal andere wereld en een totaal ander Nederland was. Niet alleen was het een tijd zonder internet, in die jaren was immers alleen Fransisco van Jole online, het was mentaal een ander tijdperk. We stemden het CDA uit de regering en waren dolblij met Paars. Hans Janmaat werd veroordeeld voor uitspraken als “Nederland voor de Nederlanders” en “Als we de kans krijgen, schaffen we de multiculturele samenleving af”.
In de jaren dat Mladic zijn burgeroorlog voerde en massa’s mensen vermoordde, had Nederland nog geen obsessie met moslims. Het was een tijd dat hoofddoekjes nog geen issue waren. Sterker nog, we kwamen massaal op voor moslims. Meer dan een miljoen briefkaarten werden verstuurd naar een radioprogramma als protest tegen een racistische brandstichting in Solingen, onder het motto “Ik ben woedend”. Wat de slachtoffers van die brand, of het neo-nazisme in Duitsland, precies aan die actie hebben gehad, is nooit opgehelderd, maar de intentie was goed.
Begin jaren ’90 eindigde een actualiteitenprogramma iedere dag met “wanneer grijpen we in”. Stel je nu eens voor dat een actualiteitenrubriek iedere dag over het buitenland rapporteert, of dat mensen het in de kroeg hadden over mensen die dood gingen in een ander land. We gingen, weliswaar op hoogst amateuristische wijze, naar Bosnië, om de Bosnische moslims te verdedigen. Iedereen was daarvoor. De huidige gedoogregering zou niet snel soldaten uitzenden met dat doel.
De arrestatie van Mladic doet je terugdenken aan een ander Nederland. Niet dat alles goed was in de vroege jaren ’90. Ook toen waren er bijvoorbeeld spanningen in de multiculturele samenleving, maar die mochten niet benoemd worden. Een schandelijk cordon sanitaire en een gebrek aan vrijheid van meningsuiting voor Hans Janmaat was het gevolg. In die jaren deden we ook massaal of onze neus bloedde toen er in Ruanda honderdduizenden mensen werden afgeslacht. Het was echter wel een Nederland dat meer naar buiten keek, naar de wereld. Dat wilde ingrijpen om massamoord te voorkomen. Een Nederland waar burgers zich inzetten tegen racistische moorden in Duitsland. Een Nederland ook dat stemde voor vooruitgang, voor liberale waarden in plaats van benepen conservatisme. Dat zou best terug mogen komen in het Nederland van nu.
Huub Bellemakers vindt meestal dat er weinig verandert. In dit geval is er wél wat veranderd.
