Moslims kunnen er niet aan ontkomen. Er is iets goed mis met hun islam. Vernieuwing is dringend noodzakelijk. Te beginnen bij de Profeet. Het is natuurlijk niet leuk wanneer er wordt gemoord uit naam van je geloof. En dus zijn er altijd gelovigen die dan net doen of hun neus bloedt. Alsof ‘hun’ geloof daar niks mee te maken heeft. Veel moslims distantieerden zich dus ook openlijk en hartstochtelijk van de aanslagen. In de NRC van 8 januari:
“Laat deze mensen eens gaan handelen naar de echte islam en zich de profeet Mohammed als voorbeeld stellen die als ‘genade voor de mensheid’ was gestuurd. In de ware leer van de islam met mededogen, vrede en liefde.”
En twee dagen later, in dezelfde krant:
“Er zijn ongeveer 1,6 miljard moslims over de hele wereld, ongeveer 30.000 daarvan zijn geradicaliseerde terroristen. (…) En toch moet ik mij nog steeds verantwoorden door te zeggen dat het #nietmijnislam# is? (…) Dus waarom zouden moslims afstand moeten nemen van iets wat zo absurd is?”
En schrijfster Hassnae Bouazza in de Volkskrant van 12 januari:
“De oproep aan moslims om mee te demonstreren maakt hen tot een aparte groep. Daaruit spreekt een diep wantrouwen. (…) Het denken achter zo’n oproep is dat moslims als ‘de ander’ worden beschouwd.”
Blijkbaar had zij het geruststellender gevonden wanneer de organisatoren de Marokkanen hadden opgeroepen weg te blijven.
Moslims kunnen uiteraard proberen zich te distantiëren van terroristische aanslagen. Maar het terrorisme is wel degelijk een probleem van ‘hun’ islam. Zeker, 30.000 terroristen op 1,6 miljard moslims, dat klinkt als bijna niks. Maar de kern van het probleem is niet 30.000 gekken maar de ideologie die hen drijft. En die zit verankerd tot diep in de islam.
De overtuiging dat de islam in oorlog is met wereld der ongelovigen; dat er in principe geen vrede mogelijk is in de strijd tegen ongelovigen, die overtuiging is geen minderheidsovertuiging; ze leeft in grote delen van de islam. Ze wordt uitgedragen door talloze imams. Niet alleen wilde baardmannen in stuurloze staten landen als Jemen en Pakistan, maar ook zeer gerespecteerde en invloedrijke geestelijk leiders in landen als Iran, Egypte en Saoedi-Arabië. Vrede? Liefde? De hoogste geestelijk leiders in de Arabische wereld vinden deze doctrine van permanente oorlog doodgewoon. En miljoenen moslims horen niet anders, en weten niet beter. Het gaat hier dus niet om een marginale groep, of een marginaal probleem. Die agressieve intolerantie reikt tot in het hart van de islam. Wie zich moslim noemt, kan zich daar niet een-twee-drie van distantiëren.
Een ander fors en ingrijpend probleem binnen de islam is natuurlijk dat iedereen zich imam kan noemen. Iedere gek die genoeg volgelingen weet te vinden, kan zichzelf binnen de islam ongestraft als een geestelijk leider naar voren werpen. En roepen dat die-en-die-en-die afgemaakt moeten worden omdat ze de Koran bezoedelen of de profeet beledigen. En ook dat is geen marginaal verschijnsel; het is een buitengewoon ernstige weeffout in deze religie. Een weeffout die hele cohorten terroristen oplevert. Een die gecorrigeerd moet worden voordat er nóg meer koppen rollen (vooral van andere moslims, overigens).
En dan is er de Profeet. Want om hem draait het natuurlijk. De twaalfvoudige moord op de redactie van Charlie Hebdo draaide maar om één ding: hun spotprenten van de Profeet. Hier lijkt de islam echt ontspoord.
In de Koran verwijt de Profeet de christenen verscheidene malen dat ze Jezus tot zoon van God hebben gemaakt, terwijl Jezus gewoon een mens was. Net zoals hij, de Profeet, slechts een mens is. En wat zien we nu? Christenen zijn er volkomen aan gewend geraakt dat Jezus wordt bespot, onderzocht, binnenste buiten gekeerd. Ze vinden het misschien niet leuk, maar ze respecteren de vrijheid van meningsuiting. En dan hebben we het nota bene over een zoon van God!
En moslims? Die hebben de mens Mohammed perfect verklaard, onaanraakbaar. De mens Mohammed is op een voetstuk gezet en wordt met kalasjnikovs verdedigd. De islam lijkt kortom zélf vervallen in de fout die de Profeet de christenen verweet. Hij is verheven tot een nep-God waarover nooit en te nimmer een grap mag worden gemaakt. Ook niet door ongelovigen. Want daarmee is het oorlog. Het islamitisch recept voor terrorisme is simpelweg té eenvoudig.
Het heeft even geduurd voordat christenen de les hadden geleerd dat ze andersdenkenden met rust moesten laten. Nu wordt het hoog tijd dat moslims hetzelfde leren. Er zijn er vast al een stel die het daar nu al mee eens zijn. Die vinden dat ‘hun’ islam allang tolerant is. Maar die vergissen zich deerlijk. De islamitische intolerantie is geen marginaal verschijnsel. Ze reikt tot in het hart van deze religie. En wie zich moslim noemt, mag dus zeker bevraagd worden hoe hij of zij daarover denkt. Tolerantie is binnen de islam niét vanzelfsprekend.
Het Westen heeft geen probleem. Wij weten hier allang hoe je met terroristen om moet gaan. De islamitische wereld, die heeft wél een probleem, want daar heeft men géén adequaat antwoord op religieus geïnspireerd geweld. Men kijkt weg, of geeft een ander (de Amerikanen!) de schuld. Maar de kern van het probleem is dat de ideologische drijfveren achter het terrorisme diep verankerd zijn in, en integraal onderdeel uitmaken van, het islamitische gedachtegoed.
De enige manier waarop moslims kunnen bijdragen aan de bestrijding van het terrorisme is dus niet de kop in het zand steken, en geen zoetige kreetjes slaken over ‘de ware leer van de islam met mededogen, vrede en liefde’. Ze zullen het probleem recht in de ogen moeten kijken. Hún islam moet veranderen. Ze moet opengebroken. Ze moet onderwerp zijn van kritische reflectie. Ze moet dringend onderzocht worden, zorgvuldig uit elkaar gehaald, streng geanalyseerd, fel bekritiseerd. En het waardevolle dient gekoesterd.
En laten we dan maar beginnen bij Mohammed. De mens Mohammed. Christenen zijn er inmiddels aan gewend dat hun Zoon van God onderwerp is van intens onderzoek. De hoeveelheid literatuur over deze man is overstelpend. En al dat gespeculeer, al dat oneerbiedige gewroet, heeft het christendom uiteindelijk alleen maar goed gedaan. Het heeft het christendom verlost van haar dogmatische arrogantie, en verrijkt en verdiept – en dat debat heeft zeer veel bijgedragen aan het verdwijnen van de religieuze intolerantie.
Hoe staat het met de Profeet? Wat weten moslims eigenlijk van hem? Weten ze alleen maar dat hij een ‘genade voor de mensheid’ was? Maar was hij niet de man die de Joden uit Medina verdreef, en massaal vermoordde? Die brutale dichters en politieke tegenstanders door sluipmoordenaars om het leven liet brengen? Die vrouwen en kinderen van onderworpen stammen onder zijn strijders verdeelde? Het wordt hoog tijd dat er bínnen de islam een debat ontstaat over het ontstaan van de islam, inclusief het bloed dat daarbij rijkelijk vloeide.
Geen flauwe praatjes over die fijne Mohammed, maar gewoon de keiharde, fascinerende geschiedenis zoals die door de overleveraars en de eerste biografen van Mohammed wordt verteld. En daarbij dat hoogst noodzakelijke debat over het intolerante karakter van de islam, haar arrogante en agressieve impulsen, die de stap naar terrorisme veel te eenvoudig maken. Een debat ook over de excessieve verering van de Profeet, waardoor er nu in Frankrijk bloed vloeit.
Daar hebben moslims uiteraard geen zin in, zeker niet in deze tijden. Dat voelt als het beklaagdenbankje. Alsof we moslims voorlopig beter kunnen wantrouwen. Maar dat gevoel is dan terecht. Want nogmaals, het islamitisch geïnspireerd terrorisme is dan misschien een geestelijke afwijking van een klein clubje, maar de ideologische wortels van dat geweld reiken tot in de kern van het geloof. En het zijn de gelovigen die dat debat moeten starten. Als zij hun geloof de moeite waard vinden, een ‘genade voor de mensheid’, dan moeten ze daar zo snel mogelijk mee beginnen. Haal de kop uit het zand; weg met het zelfbeklag, en naar de kern van de zaak.
Over zo’n drie maanden hoop ik mijn boek over Mohammed te publiceren. Daarin hoop ik een totaal ander beeld te schetsen van de Profeet. Naar ik hoop menselijker, realistischer en geloofwaardiger dan de mierzoete, onaanraakbare Profeet waar we het nu mee moeten doen. Ik ben geen moslim, ik ben niks. En ik weet dat de eerste de beste boerenlullen-imam mij straks kan proberen te intimideren. Het zij zo. Het debat over Mohammed moét op gang komen. Hoe eerder hoe beter.
