U herinnert het zich vast nog wel. Premier Rutte die de mensen vorig jaar opriep een nieuwe auto te kopen, om toch maar de stap te zetten naar een nieuw huis. De oproep kortom om te zorgen dat die sombere voorspellingen niet uitkomen en met z’n allen het Centraal Planbureau te verslaan. De opmerkingen van Rutte in april vorig jaar zijn vaak uitgelegd als lichtzinnig zo niet wereldvreemd optimisme. Temeer omdat kort daarop het Centraal Planbureau prompt kwam met nog somberder vooruitzichten, waardoor er nog eens een paar miljard extra bezuinigd moest worden. Toch ziet het er naar uit dat Rutte alsnog gelijk krijgt.
Al sinds eind vorig jaar lijkt de economie duidelijk over het dieptepunt heen. Veel indicatoren wijzen omhoog: de inkoopactiviteit van bedrijven, de investeringen, de export, het aantal huizentransacties, inmiddels ook de huizenprijzen, het consumentenvertrouwen en de vraag naar uitzendarbeid.
Dit prille herstel komt onverwacht snel. Net als eerder de financiële crisis trouwens. Maar verrassingen zijn niets nieuws. Het Centraal Planbureau mag dan heel knap zijn in het uitrekenen van effecten van kabinetsbeleid, de ervaring leert dat de grote omslagen in de economie vrijwel altijd worden gemist.
Hetzelfde geldt trouwens voor het uitdijende bataljon van economen dat vrijwel dagelijks via de kranten en de sociale media de regering de maat neemt. Het gezegde wil dat als je twee economen iets vraagt je drie meningen krijgt. Maar de economenconsensus de laatste tijd is zo ongeveer dat de regering alles fout doet. Economen ter linkerzijde benadrukken dat de combinatie van lastenverzwaringen en bezuinigingen de economie in een neerwaartse spiraal brengt en alleen nog maar leidt tot nog hogere overheidstekorten. Ter rechterzijde is het verwijt dat de hervormingen in bijvoorbeeld de arbeidsmarkt en de huizenmarkt te slap en halfbakken zijn om vertrouwen te kunnen wekken.
Ik heb weinig met beide benaderingen. Als na tientallen jaren verhitte discussies eindelijk de taboes op de hypotheekrenteaftrek en het ontslagrecht worden doorbroken kun je niet met droge ogen volhouden dat er niet structureel wordt hervormd. En het verhaal van de neerwaartse spiraal is op zijn minst te simplistisch. Consequent doorgeredeneerd zou dit betekenen dat het door Brussel opgelegde bezuinigingsbeleid ertoe zal leiden dat Europa uiteindelijk terugkeert naar het stenen tijdperk. Maar zelfs Griekenland groeit nu weer.
In de praktijk blijkt de veerkracht van de samenleving groter dan modellen voorspellen. Crisis leidt ook tot ander gedrag. Ondernemers zoeken nieuwe markten, vrees voor baanverlies leidt tot lager ziekteverzuim, mensen spreken hun reservepotjes aan en ruiken kansen door lage prijzen en overal wordt naar mogelijkheden gezocht meer te doen voor minder. Zo blijkt het nu in Rotterdam mogelijk om voor 130.000 euro zonder enige subsidie volwaardige huurwoningen te bouwen. In Amsterdam is de gekte op de woningmarkt alweer terug van weggeweest. Hoezo woningmarkt op slot door het kabinetsbeleid?
Natuurlijk hebben economen wel een punt dat bezuinigingen en lastenverzwaringen in slechte tijden leiden tot vraaguitval. Maar wie de stukken goed leest ziet dat er geen sprake van is van een slaafs afbraakbeleid op last van ‘Brussel’. Ten eerste gaat de regering met toestemming van datzelfde Brussel soepel om met die beruchte 3 procent eis. Ten tweede: goed beschouwd gaat de belasting- en premiedruk die mensen ervaren dit jaar niet omhoog, maar effectief omlaag. Dat komt omdat vermogen dat is beklemd in bedrijven en zogenoemde stamrecht bv’s tegen een lager belastingtarief mogen worden afgerekend en omdat de pensioenpremies dalen. Verder gaat het tarief in de eerste belastingschijf omlaag. Dat is een koopkrachtinjectie van 1,5 miljard en dat is ruim twee keer zoveel als wat de verhoging van de accijnzen dit jaar moeten opbrengen.
De laatste voorspelling van het Centraal Planbureau is dat de Nederlandse economie dit jaar met mager half procentje groeit. Dat vonden veel economen nog te optimistisch. Maar volgens mij gaat het meer worden. En dat werd hoog tijd na vijf jaren van verlies van koopkracht en banen.
Ed Groot is Kamerlid voor de PvdA. Samen met vier andere Kamerleden schrijft hij voor ThePostOnline de politieke wisselcolumn De Kamer van Vijf.
