Ik was vorige week in Engeland voor een conferentie georganiseerd door het International Network of Social Network Analysis. Die conferentie wordt jaarlijks georganiseerd in een badplaats en heet daarom the Sunbelt conference. Deze keer waren wij in Brighton. Ik logeerde er samen met Eelke Heemskerk, mede-auteur van de paper die ik moest presenteren, in ‘The Old Photographic Suite’ (1842) waarin koningin Victoria zich nog heeft laten portretteren. Wij hadden een schitterend uitzicht op zee. De rest van deze prachtige Victoriaanse badplaats is behoorlijk vervallen. De straten zijn verrommeld, de huizen verveloos en je ziet een groot aantal mensen die de indruk wekken dat ze oud en eenzaam zijn. Van hun gebit is vaak niet veel meer over en zij roken allemaal shag. Vrij vroeg op de dag zijn ze al aan het bier. In de parken liggen de bierflessen en blikjes onder de struiken.
Van de oude West pier in Brighton uit 1866, die in 2002 en 2003 door storm en brand verwoest werd, steekt alleen de staalconstructie nog uit het water. De stationnetjes van het treintje naar de haven van Brighton zijn vervallen en gesloten. Het station van Brighton zelf is smerig, de bussen zijn oud, het eten is duur. Wij gingen na afloop van de conferentie met de boot van New Haven naar Dieppe. Langs de kust van Brighton naar New Haven stonden rijen troosteloze council houses, in de dubbeldekker zaten veel mensen met overgewicht. Het havengebouw uit de jaren zestig had sindsdien geen verfkwast meer gezien. Publieke armoede.
In Dieppe was alles anders. Daar was geen zwerfvuil op straat en waren ook geen aftandse hangouderen. Niet alleen het havengebouw maar ook de douane ambtenaren zagen er verzorgd uit. In het Normandische dorp waar Eelke’s familie vakantie vierde waren de bermen keurig bijgehouden, de huizen waren goed onderhouden. Niemand rookte, laat staan shag. La douce France.
De volgende dag nam ik in Abbeville de trein naar huis. Het station van Abbeville (vlak bij het dorp waar Emma de Bovary ooit woonde) stamt uit dezelfde tijd als The Photographic Suite in Brighton, 1847. Het is een prachtig gebouw en het houtwerk strak in de crèmekleurige verf. De stationshal perfect onderhouden. Achter de loketten zitten Franse beambtes die hun werk rustig en met grote precisie uitvoeren. Hier zijn de spoorwegen nog van de staat en stelt de staat stelt nog wat voor. Het gaat langzaam maar niemand klaagt, rookt of drinkt. Het hele station maakt een smetteloze indruk. Datzelfde geldt voor de stations in Amiens en in Lille. In Frankrijk worden de publieke ruimtes met respect behandeld.
Mijn treinreis door het noordwesten van Frankrijk – toch niet het meest welvarende deel – maakte mij pijnlijk bewust van het contrast tussen Engeland en Frankrijk. Het maakte ook duidelijk dat de overheid niet alleen maar narigheid oplevert en de vrije markt alleen maar voordelen. Tegenover de publieke armoede van Engeland steekt de publieke verzorging in Frankrijk gunstig af.
Laten we in Nederland toch liever een voorbeeld nemen aan Frankrijk dan aan Engeland, althans voor wat betreft de rol van de overheid.
