Het is jammer dat zo weinig mensen het verdrag met Oekraïne écht lezen, want het laat helder zien waarom het slecht is voor de Oekraïners. Het toont een stuitend gebrek aan begrip voor de geschiedenis en cultuur van de mensen en voor de politieke ontwikkelingen in het land: ‘Opmerkend dat Oekraïne belang hecht aan zijn Europese identiteit; rekening houdend met de krachtige steun van het volk in Oekraïne voor de Europese koers van het land’, is volgens dit Europese verdrag een integratie van Oekraïne in de Europese Unie onvermijdelijk.
Maar er is in Oekraïne helemaal geen ‘krachtige steun’ voor een ‘Europese koers’, hier is vooral sprake van verdeeldheid en geweld. In Oekraïne is een burgeroorlog gaande, juist over de politieke oriëntatie van het land. Oekraïne is een groot land – de oostgrens ligt nog oostelijker dan Moskou – en historisch diep verdeeld. Mensen in het oosten spreken overwegend Russisch en voelen zich verbonden met Rusland. Handel en industrie zijn hier voornamelijk gericht op het enorme buurland; bijna één miljoen mensen die vanwege de oorlog moesten vluchten gingen niet naar Europa, maar naar Rusland.
De opstellers van het verdrag zien een Oekraïense bevolking die veel waarde hecht aan haar ‘Europese identiteit’. De oostelijke provincies Donetsk en Lugansk hebben zich met geweld afgescheiden van de rest van Oekraïne en zoeken aansluiting bij Rusland. Maar ook het westen van het land is niet vergelijkbaar met de landen van de Europese Unie. Oekraïne is één van de meest corrupte landen in de wereld. De economie wordt – naar Russisch voorbeeld – beheerst door een kleine kliek van superrijke oligarchen, die ook steeds meer de dienst uitmaken in de politiek van het land.
President Porosjenko is één van die oligarchen. Door de ongekende corruptie verdwijnen de vele miljarden die Europa in het land stopt vooral in hun zakken. De economie van Oekraïne is volledig ingestort. Het leven is voor gewone Oekraïners onbetaalbaar geworden. De armoede en tweedeling in het land zijn enorm toegenomen. De oligarchen krijgen steeds meer greep op de Oekraïense politiek, maar doen niets voor de Oekraïense bevolking. Niet voor de economie van het land en ook niet voor de mensenrechten. Wel werken ze nauw samen met extreem rechtse partijen, die xenofoob en gewelddadig zijn.
De voorstanders van het verdrag zullen de komende weken overal zeggen dat het gaat om een gewoon handelsverdrag, zo blijkt uit de gelekte campagnestrategie van de Nederlandse regering. Onze economische belangen zouden groot zijn; Nederland zou vele miljarden investeren in Oekraïne. Maar een groot deel van dat geld blijkt op naam te staan van de Oekraïense oligarchen, die ons land gebruiken om in eigen land de belastingen te ontduiken. Oekraïne nu toevoegen aan de Europese vrijhandelszone zal zeker goed uitpakken voor die rijke oligarchen, maar zeker niet voor de gewone Oekraïners.
Onderdeel van de vrijhandelszone tussen Europa en Oekraïne is een ‘vrij(er) verkeer van personen in het algemeen en werknemers in het bijzonder.’ Daarvoor wil de EU een ‘visumvrije regeling’. De toekomst laat zich eenvoudig voorspellen: westerse multinationals zullen massaal bedrijven opkopen in Oekraïne. De Oekraïense oligarchen zullen nog rijker worden, maar veel Oekraïners zullen hun baan verliezen en – zoals eerder Roemenen en Bulgaren – als arbeidsmigrant naar het Westen trekken. Om bijvoorbeeld in Nederland als goedkope arbeidskracht aan het werk te gaan.
Wie het verdrag leest, ziet direct dat het veel meer is dan gewoon een handelsverdrag. Het gaat hier om ‘de associatie van Oekraïne met het EU-beleid’. Het is ook de bedoeling om ‘de wetgeving geleidelijk af te stemmen op de EU-wetgeving’. Het is dan ook niet verwonderlijk dat president Porosjenko het verdrag ziet als een onomkeerbare stap naar het EU-lidmaatschap. Maar dit verdrag gaat nog veel verder. Oekraïne zal in de toekomst ook militair meer aansluiten bij de EU en gewoon onderdeel worden van het ‘gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid’.
Voorzitter Juncker van de Europese Commissie waarschuwt Nederland dat een ‘Nee’ tegen dit verdrag zal leiden tot ‘destabilisering’ van Europa en ‘een grote continentale crisis’ tot gevolg zal hebben. Dat is opmerkelijk, voor een verdrag dat volgens de Nederlandse regering niet meer zou zijn dan een gewoon handelsverdrag. Juist het opdringen van een politiek verdrag aan een politiek zo verdeeld land heeft de verhoudingen in Europa onnodig op scherp gezet. Juist de voortdurende bemoeienis van wereldvreemde Eurofielen staat een echte economische samenwerking met Oekraïne in de weg.
Oekraïne kan volop handel drijven met haar buren – en doet dat ook. Met landen in Europa, maar ook met Rusland. Dit associatieverdrag maakt een gezonde economische ontwikkeling van Oekraïne alleen maar moeilijker. Bovendien zet het de verhoudingen in het door oorlog verdeelde land nog verder op scherp. Een echt handelsverdrag moet niet alleen in het voordeel zijn van de Oekraïense oligarchen, maar van de Oekraïense bevolking, in het westen én in het oosten. Zonder Europees landjepik, voor de almaar uitdijende Europese markt. En hou eens op met die Koude-Oorlog retoriek, die de toch al gespannen verhoudingen met Rusland verder opvoeren. Ga stemmen op 6 april en zeg ‘Nee’ tegen dit verdrag. Dat is goed voor ons, maar ook goed voor Oekraïne.
