Ondanks al zijn mooie praatjes heeft de Israëlische premier nooit iets gezien in een tweestatenoplossing. Het wordt hoog tijd dat hij daar gewoon voor uit komt. Terwijl de hele wereld aan lippen hangt van klokkenluider Edward Snowden, maken de Israëli’s zich druk om een klokkenluider van een compleet ander type. Om een onderminister die onthult wat zijn baas werkelijk denkt. Maar er is ook een belangrijke overeenkomst: zowel Snowden als onderminister Danon onthullen wat iedereen in feit al weet. Snowden onthult dat de Amerikaanse inlichtingendiensten overal meeluistert, en Danny Danon onthult dat Netanyahu helemaal niet gelooft in een tweestatenoplossing. Allebei geen nieuws. Maar in tegenstelling tot Snowden kan het getreiter van Danon wél interessante gevolgen hebben.
‘Er is in het kabinet,’ zo vertelde Danon enige tijd geleden op de website van de Times of Israel, ‘nooit een discussie gevoerd, nooit een voorstel ingediend en nooit een stemming geweest over de tweestatenoplossing.’ Waar de hele wereld zich druk over maakt, is daar gewoon geen issue. Dat is ook niet nodig, aldus Danon, want het geklets over een Palestijnse staat is slechts bedoeld voor de bühne. Binnen het kabinet ziet vrijwel niemand iets in een Palestijnse staat – met als uitzondering van minister van justitie Zipi Livni, van de kleine coalitiepartij Hatnua. Netanyahu heeft haar opgedragen met de Palestijnen te onderhandelen, maar eigenlijk staat ze voor aap. Want, constateert Donan, ook Netanyahu ziet helemaal niks in onderhandelen met de Palestijnen. Net als de overige Likoedministers. En de derde coalitiepartner, Habayt Hayehudi (‘Joods tehuis’) is openlijk en mordicus tegen een Palestijnse staat. Die wil de Palestijnen het liefst Ertez Israel uit knikkeren.
Danny Danon is lid van Likoed, maar zijn standpunten, en die van een aantal andere radicale collega-parlementsleden, zijn in feite die van ‘Joods Tehuis’. De extreme factie komt er openlijk voor uit dat Israël gewoon zoveel mogelijk Palestijns gebied moet annexeren, maar de Palestijnen nooit het Israëlisch staatsburgerschap moeten geven. Als ze een paspoort willen hebben, dan moet dat probleem opgelost worden, zoals Danon het ooit formuleerde, ‘in samenwerking met Egypte en Jordanië’. Er is niet veel fantasie voor nodig om te verzinnen wat hij daarmee bedoelt.
Danon en zijn makkers vechten in feite voor hun baan. Likoed moet radicaliseren, of de partij gaat eraan. De afgelopen jaren is Likoed van binnenuit namelijk overgenomen door de radicale kolonisten. Die hebben zich massaal aangemeld als lid. Dat betekent niet dat ze ook op Likoed gaan stemmen, want in feite is is Habayt Hayehudi hun partij. Nee, ze willen vooral Likoed van binnenuit hervormen – dan wel om zeep helpen. Ze domineren de partijbijeenkomsten en lanceren dan standpunten die niet verschillen van die van Habayt. En ondertussen legt Likoed het in de peilingen heel duidelijk af tegen deze kolonistenpartij. De nieuwe Likoed-garde, onder leiding van Danon, ziet het gevaar en schreeuwt ook de oplossing: Likoed moet draaien. Het moet de standpunten van de radicale kolonistenbeweging omarmen.
En daarmee lijken de dagen van Netanyahu geteld. Jarenlang wist de oude vos de Israëlische politiek te domineren met een zeer ongeloofwaardige balanceeract, waarbij hij tegenover het buitenland de staatsman uithing die streefde naar een tweestatenoplossing, terwijl iedereen binnen Israël met beide ogen kon zien dat hij zijn uiterste best deed om de levenskansen van zo’n staat systematisch te ondermijnen. Maar de truc heeft zijn beste tijd gehad. Het jarenlang pamperen van de kolonisten heeft hen arrogant en veeleisend gemaakt. Ze eisen een regering die volledig achter hen staat. Groepen gewelddadige jongeren uit de nederzettingen terroriseren niet langer alleen Palestijnen, ze richten zich ook steeds vaker tegen het Israëlische gezag. Het slappe vervolgingsbeleid maakt deze jongeren alleen maar brutaler. En ondertussen nemen hun ouders stiekem Likoed over. Een nieuwe Likoed-generatie, onder leiding van Danon, heeft zich daarbij aangesloten en verlangt de val van Netanyahu. Wat vroeger binnen Likoed slechts heimelijk werd gefluisterd, wordt nu van de daken geschreeuwd: die Palestijnse staat, die komt er dus nooit!
Netanyahu kiest uiteindelijk altijd maar voor één ding: zichzelf. Om zijn politieke carrière te redden, zal hij zijn binnenlandse machtsbasis veilig moeten stellen. En dat kan maar op één manier. Door dezelfde draai te maken. Niet te vroeg – dan zou hij al zijn buitenlands krediet verspelen – maar zeker ook niet te laat. Hij zal er openlijk voor uit moeten komen dat ook hij nooit geloofd heeft in een Palestijnse staat naast Israël. Daarmee kan hij critici als Danon terig in hun hok drijven. Maar er is méér nodig. De afbraak van Likoed is onvermijdelijk. En als Netanyahu die draai heeft gemaakt, zijn er geen wezenlijke verschillen meer tussen Likoed en Habayt Hayehudi. Een fusie van beide partijen is dan de meest logische stap. En Netanyahu zal daarbij zijn uiterste best doen om om als leider van deze nieuwe partij te herrijzen. Dat klinkt onmogelijk, maar in de Israëlische politiek zijn dergelijke goocheltrucs niet bepaald ongewoon.
De Palestijnen staan hopeloos alleen
Als Netanyahu een dergelijke fusie met goed gevolg wil doorstaan, en ook naar de komende verkiezingen leiden, zal hij snel moeten handelen. Liefst in de komende maanden. En de omstandigheden zijn ook zeer gunstig. Een compleet en officieel afwijzen van elke Palestijnse staat zal leiden tot grote internationale verontwaardiging, maar daaraan heeft Netanyahu een broertje dood. Belangrijker is dat de Palestijnen geen hulp zullen ontvangen van de Egyptische Moslimbroeders (die momenteel weer, als vanouds, opgejaagd worden door het Egyptische leger), terwijl Hamas zijn handen vol heeft in Syrië. En de Verenigde Staten? Ach, die hebben geen beleid en komen ook wel over de schrik heen. Welk land in de regio zouden ze anders moeten steunen? Nee, de Palestijnen staan momenteel hopeloos alleen. En een goed beheersbare zoveelste Intifada zou de nieuwe partij allen maar extra stemmen opleveren.
De tijd is rijp. Netanyahu kan zijn masker laten zakken. De radicalisering van de Israëlische politiek gaat een volgende fase in.
