In logistiek opzicht was het beslist een indrukwekkende prestatie: 175.000 exemplaren van NRC.nept maken, drukken en verspreiden over 46 stations. En dat stiekem. Bij NRC.next wisten ze tot op het laatste moment van niks. En vanwaar deze nepkrant? “Een normale krant”, aldus de anonieme (tien man sterke) redactie in het colofon van de valse next, “brengt vooral akelig nieuws waar je niet veel mee kan. Vandaag hebben we laten zien hoe het nieuws er ook uit kan zien. Dat een meer sociale, duurzame, rechtvaardige samenleving mogelijk is.” Daarna volgt een lijst van zo’n honderd actiegroepen, verenigingen en websites die de makers ‘inspireerden’ tijdens het maken van de krant. Van Antifacistische Actie tot vrijebond.nl. Eén veel belangrijkere inspiratiebron blijft daarbij echter onvermeld. Het geloof in de Grote Samenzwering.
Crisis
Drie artikelen, op de eerste zeven pagina’s, vormen de inhoudelijke kern van deze NRC.nept. Het eerste is een valse next.checkt, waarin de bewering een bewering van de occupy-beweging wordt gecheckt: “De crisis is de schuld van de 1 % rijksten”. De conclusie luidt dat dit inderdaad waar is – maar omdat de andere 99 % dit zo maar liet gebeuren, zijn we allemaal schuldig. De bewering wordt daarmee (sluw, om de argeloze lezer in de val te lokken) toch maar “half waar” genoemd. Dit voorzetje (de crisis is de schuld van de allerrijksten) wordt in de pagina’s daarna uitgewerkt. Een uitgebreid artikel maakt melding van een ‘gehackt en gelekt’ IMF-rapport waaruit zou blijken dat economen binnen deze organisatie donders goed weet hoe je de huidige crisis moet oplossen: “Topeconomen binnen de organisatie willen het beleid rigoureus omgooien, zo blijkt uit het stuk. Ze pleiten voor het wereldwijd kwijtschelden van schulden, een einde aan belastingparadijzen, investeringen in onderwijs en het aan banden leggen van de financiële sector.” Maar dat rapport, dat zogenaamd in handen kwam van verschillende kranten, mocht uiteraard niet uitlekken: “Volgens de hackers wilde IMF-directeur Christine Lagarde de kritiek van haar topeconomen op het eigen IMF-beleid geheim houden.”
Die duistere boodschap (een meedogenloze elite houdt de waarheid geheim) duikt ook op in het daaropvolgende grote verhaal: “Megafraude nekt gentech-soja.” Dit keer zijn het klokkenluiders binnen het bedrijf Monsanto die zouden hebben onthuld dat Monsanto wetenschappelijk onderzoek naar het bestrijdingsmiddel Roundup (dat verkocht wordt samen met de Monsanto-gentech-soja, die geen last heeft van Roundup), gemanipuleerd zou hebben. “Roundup veroorzaakt kanker, huidaandoeningen, miskramen en aangeboren afwijkingen”, lezen we, en klokkenluider Castello voegt daaraan toe: “Het bedrijf betaalde wetenschappers en universiteiten om onderzoeksresultaten te publiceren die het tegendeel moesten bewijzen. Ook wetenschappelijke tijdschriften zijn bij de fraude betrokken.” Maar het spel is uit. Naar aanleiding van Castello’s onthulling hebben Zuid-Amerikaanse regeringsleiders aangekondigd dat ze Monsanto zullen vervolgen. Presidente Rousseff van Brazilië: “Monsanto zal zich voor de rechter moeten verantwoorden.”
Een multinational als elke andere
Voor de goede orde: Monsanto is een multinational als elke andere. Uitsluitend gericht op winst. Waar het politieke en wetenschappelijke systeem verwrongen kan worden, zal Monsanto niet nalaten dat te proberen. Maar veel zorgwekkender dan deze open deur is het akelige wereldbeeld dat de makers van deze nept blijkbaar koesteren. De ellende op de wereld is het gevolg van immense samenzweringen. Bij het IMF weten ze donders goed hoe de wereldeconomie gered kan worden, maar de top weigert de waarheid te vertellen. En Monsanto weet dat het de wereldbevolking op grote schaal vergiftigt, maar die kapitalisten kopen alles en iedereen om, om te voorkomen dat de wereld achter deze gruwelijke waarheid komt. Maar gelukkig, dankzij dappere helden (bezorgde topeconomen, medewerkers van Monsanto) wordt het bedrog ontmaskerd.
Dat is dus het wereldbeeld van ‘zo kan het ook’. Een goedkoop Amerikaans filmscript. De mensheid wordt misleid door machtige, cynische heersers – maar gelukkig: de helden nemen het op tegen die vreselijke boeven, onthullen hun vreselijke praktijken, en wanneer de wereld eindelijk inziet dat ze misleid wordt, barst de verontwaardiging los en verdwijnen de boeven in het gevang. Ziedaar de alternatieve visie op de wereld waar we blijkbaar geloof aan moeten hechten. Dat zogenaamd betere nieuws dat de makers van NRC.nept bieden. Het is niks anders dan de zoveelste variant op de Grote Samenzwering. En de makers wentelen zich in deze linkse dagdroom: zij zijn de onthullers van de waarheid; de gezworen vijanden van het Grote Kwaad; de voorhoede die de wereld wakker zal schudden en straks ongetwijfeld door de mensheid geëerd zal worden. Dit is geen alternatieve analyse, het is zelfs geen begin van een serieuze analyse. Dit is pure zelfbevrediging op papier.
