Vandaag maakt het Amerikaanse Hooggerechtshof bekend of Obamacare wel of niet in strijd is met de Grondwet. Een cruciale dag, niet alleen voor de wet (officieel de Affordable Care Act), en niet alleen voor Obama (de wet wordt beschouwd als zijn grootste prestatie) maar ook voor het Amerikaanse politieke systeem. Als de opperrechters de kern van de wet afwijzen, raakt de Amerikaanse politiek nog verder verlamd.
Die kern van de wet luidt dat Amerikanen verplicht zijn zich te verzekeren voor medische kosten. In andere rijke landen is dat al zo’n zestig jaar doodnormaal, en begrijpt iedereen waarom dat zo is. We kunnen allemaal ziek worden, en als dat gebeurt, hoeft een ander niet voor de kosten op te draaien. In de VS echter wijzen Republikeinen deze ‘dwang’ af. De staat mag niet dwingen. En vijf van de negen opperrechters van het Hof zijn aangesteld door Republikeinse presidenten. Als dat onderdeel van de wet sneuvelt, dan gaat de uitvoering straks miljoenen meer kosten (mensen zullen zich pas gaan verzekeren als ze dreigen ziek te worden). Maar dat kan de Republikeinen niets schelen – uiteindelijk willen ze de complete wet terugdraaien. Dat betekent terug naar een systeem waarbij een op de zes Amerikanen niet verzekerd is, waarbij de Amerikanen veel te veel betalen (17 procent van het Amerikaanse BNP gaat naar gezondheidszorg, in Europa is dat zo’n 10), en dat voor medische zorg die (alweer vergeleken met Europa) ver beneden de maat is.
Pacta servanda sunt, zeiden de Romeinen al. Afspraken moet gerespecteerd worden. Ook al bevalt je dat voor geen meter. Anders wordt het bestuur een chaos. Begin jaren dertig voerde Roosevelt de eerste sociale voorzieningen in. De Republikeinen waren fel tegen, maar hebben die wetten later niet teruggedraaid. In 1965 voerde Johnson Medicare in, waarbij ouderen een deel van hun medische kosten konden declareren. De Republikeinen waren alweer fel tegen, maar Johnsons opvolger Nixon heeft de wet niet teruggedraaid. Een afspraak met bejaarden, daar ga je niet aan rommelen. De staat heeft zich daarbij overigens volledig overgeleverd aan de grote farmaceuten, die de prijzen helemaal zelf mogen bepalen. En dankzij president Bush mogen ouderen hun medicijnen ook niet in Canada gaan kopen, waar ze een stuk voordeliger zijn. Dat soort dwang mag dus wel.
Die mooie tijden van morrend accepteren zijn voorbij. De republikeinse partij heeft de afgelopen decennia succes geboekt met felle aanvallen op de Democraten, die ronduit voor anti-Amerikaans of zelfs voor ‘socialisten’ worden uitgemaakt. Na al deze hysterische retoriek (denk aan Sarah Palin, die beweerde dat de wet zou leiden tot de oprichting van ‘death panels’ die bejaarden euthanasie opleggen) is er geen weg terug. Als de Republikeinen aan de macht komen, zullen ze Obamacare zo snel mogelijk slopen. Tot grote vreugde van dokters en Big Fama.
De kans is groot dat het Hooggerechtshof vandaag de bijl aan de wortel van die wet legt. Een afwijzing van Obamacare betekent een enorme stimulans voor de Republikeinen, en zal Obama hoogstwaarschijnlijk zijn volgende presidentschap kosten. En daarmee zal een heel gevaarlijk precedent zijn geschapen. Dan ligt er ook een bijl aan de wortel van het Amerikaanse politieke systeem. Dan is voortaan duidelijk dat zelfs de grootste, de meest gecompliceerde, de meest noodzakelijke wetgeving die Washington maar kan bedenken, bij de volgende verkiezingen alweer op de schroothoop kan belanden. Dan slaat de politieke verlamming waar waarnemers al zo’n twintig jaar over klagen, pas écht toe.
