Ik ben blijkbaar niet de enige die Trouw-columnist Rob de Wijk niet meer kan volgen. Ook de Trouw-lezers begrijpen deze ‘steunzender’ van de regering niet meer. Rob Dijkstra uit Winsum schreef dinsdag:
“De columns van Rob de Wijk brengen mij de laatste weken nogal in de war. Enerzijds is volgens De Wijk het associatieverdrag met Oekraïne niet meer dan een simpel handelsverdrag waar je bij het komende referendum met een gerust hart ja tegen kunt zeggen. Anderzijds is het een extreem belangrijk verdrag dat bij afwijzing zal leiden tot een terugkeer naar de Koude Oorlog en naar de ondergang van Oekraïne. Maar als dit waar is, dan moet dit verdrag toch veel meer zijn dan slechts een simpel handelsverdrag?”
Zo is het, deze lezer slaat de spijker op de kop.
Een veelgehoord argument in de ‘ja’-campagne is nogal plat: als je tegen het verdrag met Oekraïne bent, zou je voor Poetin zijn. Als dat waar is, zou een stem vóór het verdrag ook een stem zijn voor de huidige regering van Oekraïne, die steunt op corrupte oligarchen en gewelddadige nationalisten. Die hebben evenmin veel op met de rechtsstaat of met de mensenrechten. Het is allemaal Koude Oorlog-retoriek, zeg ik tegen Rob Dijkstra uit Winsum. Het integreren van Oekraïne in de Europese markt en het verbinden van dat land aan de Europese politiek is een schuiven met de grens van de EU, nog verder naar het oosten – nog oostelijker dan Moskou. Waar mensen leven die niets hebben met de EU, maar des te meer met Rusland, waar zij een cultuur mee delen.
‘Vóór elke mogelijke politieke eenwording van Europa schijnt mij de geestelijke eenheid van Europa een realiteit – en een opgave, die haar diepste grond vindt in het bewustzijn van de veelvormigheid van dit, ons Europa.’ Dit schreef Hans-George Gadamer in 1989 – het jaar van de val van de Berlijnse Muur. Deze filosoof zei dat we niet de eenheid, maar de diversiteit in Europa moeten koesteren. Als er iets ‘Europees’ bestaat, zou dat een respect moeten zijn voor de onderlinge verschillen. ‘Over de grens’ is in april het thema van de Maand van de filosofie. Een grens is geen muur, waarmee we ons afsluiten. Maar wel een baken, dat laat zien wie wij zijn. De EU kan van harte samenwerken met Oekraïne – net als Rusland. Oekraïne kan ook handel met de EU drijven – evenals met Rusland.
Het is echter niet goed om met dit politieke verdrag dit verdeelde Oekraïne binnen onze ‘grenzen’ te halen. Rob Dijkstra uit Winsum wil ik gerust stellen met de wijze les van de filosoof Gadamer. Een ‘nee’ op 6 april is zeker geen teken van afkeer van Europa, maar wel een teken van respect voor de veelkleurigheid van ons continent.
