De formatie van een kabinet van VVD, CDA, D66 en GroenLinks is gisteren mislukt. Of uiteindelijk toch niet? Migratie was het breekpunt, waarbij volgens sommigen GroenLinks de hand zou hebben overspeeld en volgens anderen VVD en CDA zich niet zouden willen houden aan de Internationale Rechtsorde. De waarheid zal, zoals vaak, in het midden liggen.
Ik betreur deze mislukking. Een kabinet van deze samenstelling zou op veel onderwerpen noodzakelijke fundamentele verandering in ons land hebben kunnen brengen en zou een welkome breuk met ingesleten patronen zijn geweest. Dat geldt vooral op het belangrijke terrein van klimaat en duurzaamheid, waar de ‘geitenwollen sokken’ van GroenLinks en de ‘kapitalistische ondernemers’ van de VVD het behoorlijk met elkaar eens zijn.
Wat nu? Dat is vandaag de vraag van velen , meestal gevolgd door de verzuchting dat de situatie uitermate gecompliceerd is. En dat is zo. Laat ik een aantal mogelijkheden nalopen.
De ChristenUnie lijkt thans eerstaangewezen om op de stoelen van Jesse Klaver en Kathalijne Buitenweg bij de informateur(s) te gaan zitten. Dat is zowel voor VVD en CDA, maar ook voor D66 helemaal niet aantrekkelijk. Het standpunt van Gertjan Segers en de zijnen over migratie wijkt nauwelijks af van dat van GroenLinks. Dat geldt ook voor het Christen Unie beleid inzake inkomens en het klimaat. En de houding van de kleine Christelijke partij inzake euthanasie en abortus is voor D66 een gruwel ( en zou dat voor de VVD ook moeten zijn)
De PvdA dan maar? Lodewijk Asscher en zijn acht fractieleden moeten beslissen of ze daartoe, indien aangezocht, alsnog bereid zouden zijn. Dat zou niet verstandig zijn. Een verlies van 29 zetels roept om bescheidenheid en herstel in de oppositie. En nog een keer met de VVD ( nu zelfs versterkt door de conservatieven van het CDA)? Nee toch meneer Asscher?
De PVV dan toch maar? Daar kan ik kort over zijn. Om morele en principiële redenen is die partij inhoudelijk niet acceptabel voor alle andere partijen. En daarover toch weer het vroegere standpunt innemen zou volslagen ongeloofwaardig en zeer schadelijk zijn voor VVD en CDA .
Het inruilen van GroenLinks voor de SP dan maar? Dat zal de partij van Emile Roemer en Liliane Marijnissen zelf nog steeds niet willen. En dat zou voor VVD en CDA ook een zeer onaantrekkelijke optie zijn. Zoiets als Theresa May die samen gaat met de links-socialisten van Jeremy Corbyn.
Dan lijkt slechts een minderheidskabinet van VVD, CDA en D66 over te blijven. Ik zou dat helemaal niet slecht vinden. Een zeer beknopt regeerakkoord en het behalen van meerderheden per onderwerp door middel van werkelijk open dualisme in de Kamer(s) is prachtig voor onze democratie en zou de kloof tussen politiek en burgers vanwege de afkeer van achterkamertjes flink kunnen verkleinen.
Toch pleit ik nu voor een hernieuwde poging om een kabinet van VVD, CDA, D66 en GroenLinks te vormen. We zijn weliswaar twee maanden na de verkiezingen , maar er is maar achttien dagen echt onderhandeld en eigenlijk nog minder. Voorts viel het gisteren op hoe vriendelijk Rutte, Buma, Pechtold en Klaver voor elkaar waren. Van elkaar de schuld van de mislukking geven was geen sprake. Het waren nog steeds de wat bejaarde jongens die elkaar graag mochten.
Belangrijker: als de wil tot werkelijke verandering en vernieuwing er is ( kijk naar Macron in Frankrijk) moeten deze vier partijen er wel inhoudelijk uit kunnen komen. Over klimaat, ook over inkomensbeleid en zelfs over migratie. Iedereen moet dan behoorlijk en evenwichtig water in de wijn doen. Maar dat geldt in iedere formatiebespreking.
Mijn ongevraagd advies is dan ook om een serieuze lijmpoging te doen. Onder leiding van informateur Schippers, die ondanks het nog niet behalen van resultaat goed werk verrichtte. En met naast haar een informateur van GroenLinks, bijvoorbeeld Paul Rosenmöller of Kees Vendrik.
