Ik had het nooit zo begrepen op de PvdA. In mijn opinie is het een partij die ver afgedwaald is van haar oorspronkelijke doelgroep, de ‘kleine luyden.’ In de jaren ’60 toen linkse studenten in heel Europa zich plotseling solidair gingen voelen met de arbeiders, veranderde ook de PvdA van een pragmatische Drees-partij in een soort sekte waarin intellectuelen en salonsocialisten de dienst uitmaakten. Omdat de partij daarmee steeds verder naar het veilige midden oprukte, voelden de oorspronkelijke PvdA-stemmers zich er minder bij thuis. Dit leidde onder andere tot de oprichting van de SP.
Maar op vrijdag 12 maart 2010 verraste de PvdA vriend en vijand met een meesterzet. Wouter Bos kondigde om 11 uur ’s ochtends officieel aan dat hij de politiek zou verlaten. In navolging van Camiel Eurlings wilde hij zich meer aan zijn gezin wijden. Daarmee deed hij afstand van het lijsttrekkerschap én van alle problemen binnen zijn partij. Wat moest overkomen als een eigentijdse beslissing van een verantwoordelijke vader, was in wezen een meesterzet in de patstelling op het politieke schaakbord. Want laten we even analyseren hoe ‘het spel’ zich ontwikkeld had.
Uruzgan
De kwestie Oeroezgan had geleid tot de val van het kabinet. Wouter Bos voelde zich gedwongen om het eenmaal ingenomen PvdA-standpunt te handhaven: eind 2010 moesten alle militairen er weg zijn. Daarmee was met het CDA een onoverbrugbare kloof ontstaan. Een nieuwe coalitie met deze twee grote partijen was ondenkbaar zolang Wouter en Jan Peter de leiders bleven. Maar andere realistische formatie-opties waren ook niet in zicht. Want hoe de verkiezingsuitslag op 9 juni ook zal uitpakken, noch een linkse noch een rechtse meerderheid van 76 zetels lijkt binnen de mogelijkheden te liggen. De PVV is immers spelbreker. Met deze partij, die naar verwachting veel stemmen gaat trekken, zal vanwege haar standpunten nooit een coalitie te vormen zijn.
Aangezien het zich laat aanzien dat zowel de PvdA als het CDA weer redelijk hoog kunnen scoren bij de verkiezingen van 9 juni, is een nieuwe coalitie waarin deze twee partijen – aangevuld door D66 of VVD met CU – toch de meest reёle optie. Maar dan moest óf Wouter of Jan Peter het veld ruimen. Welnu, Wouter Bos – die toch eigenlijk al even afstand van het politieke gedoe wilde nemen – zag dit als het ideale moment om zijn positie af te staan aan Job Cohen die kennelijk al in de wacht stond. Job, de positivo en bruggenbouwer, was niet belast met de ‘erfenis van de breuk’ en zou met een schone lei aan de onderhandelingen met het CDA kunnen beginnen. Deelname van de PvdA aan een nieuw kabinet is nu ineens veel zekerder geworden. Meesterlijk, zonder meer!
Sprekersniveau
Cohens ‘maidenspeech’ tijdens de persconferentie was indrukwekkend. Hij zette zichzelf in een klap neer als een staatsman met visie. Met zijn hartstochtelijke pleidooi voor een fatsoenlijke, respectvolle samenleving bereikte hij een sprekersniveau dat Balkenende bij lange na nooit gehaald heeft. De contouren van een nieuwe premier tekenden zich af. Nee, ik zal nog steeds geen PvdA stemmen, maar petje af voor deze meesterlijke move.
