Elk weekend slikken duizenden jongeren en niet-zo-jongeren xtc-pillen. Elk weekend is daarmee niets aan de hand. Xtc is zo’n beetje de veiligste drug van allemaal. Het gebruik is recreatief en er gebeuren zelden ongelukken. Wappie mensen dansen en vinden elkaar lief. Als al dat geluk even te veel is, gaan ze langs de kant zitten om te verzuchten hoe mooi de wereld is. Wat deze mensen doen mag niet. Dat staat in de Opiumwet. In de aanwijzing bij die wet staat ook dat we als Nederland niet aan gerichte opsporing van gebruikers doen. We zijn tenslotte Amerika niet, waar je voor een wietje de cel ingaat. Maar van die niet-gerichte opsporing merk je als danceliefhebber niets. Op de plekken waar xtc genuttigd wordt, speuren bewakers en politie actief naar pilbezit. Waarom is dat? Hebben we dat als samenleving besloten? Het is tijd dat politici zich naar hun kiezers uitspreken over de prioriteit die xtc-bestrijding heeft.
Bij het Openbaar Ministerie [OM] werken mensen die ook maar gewoon mensen zijn en die trots zijn op wat ze doen. Daarom stond er op de website van het OM een vrolijk nieuwsbericht over de drugsstraat die is ingericht op Lowlands. Wie gepakt wordt met pretmiddelen, moet mee naar de straat waar in rap tempo de wet wordt uitgevoerd. Dat gaat zo rap dat de drugsbezitter vaak niet goed doorheeft wat er gebeurt. De Officier doet namelijk een voorstel: een geldboete die je meteen kan voldoen of een dagvaarding. Alleen als je goed oplet, heb je door dat de keuze voor direct pinnen ook betekent dat je afstand van verzet doet en dat je voor eeuwig een strafblad hebt. Oepsie.
De drugsstraat is juridisch discutabel. Advocaat Willemijn Oosterbaan-van Veen blogde op 19 augustus dat het OM op Lowlands in strijd met de regels handelt omdat het verdachten daar niet verwijst op de mogelijkheid tot advocaat. Bovendien speelt het OM voor rechter omdat het een straf oplegt zonder dat een rechterlijke instantie toetst of dat terecht is. Een week later schreven strafrechtadvocaten Juriaan de Vries en Christian Flokstra in Het Parool een opiniestuk met ongeveer dezelfde strekking. Zij pleitten ervoor dat er in de drugsstraat ook een portacabin wordt ingericht als advocatenspreekkamer.
Ik ben blij met deze discussie over recht en onrecht, maar één partij zwijgt. In zijn proefschrift High Amsterdam: Ritme, roes en regels in het uitgaansleven (2010) bespreekt criminoloog Ton Nabben de golfbewegingen in de aanpak van drugs. Politici maken verschillende afwegingen over volksgezondheid en de bestrijding van de criminele productie en distributie. Repressie en gedogen wisselen elkaar af al naar gelang de politieke wind. De wet is dus statisch, het beleid niet.
Nabben bespreekt verschillende invloeden op de populariteit van drugs. Bij xtc gaat dat bijvoorbeeld over schaalvergroting van de dance-industrie en over het aanbod (prijs en kwaliteit, maar ook beschikbaarheid – zo was er de grote xtc-schaarste van 2008-2009). Het effect van beleid is volgens Nabben daarentegen moeilijk vast te stellen. Zerotolerance heeft er in ieder geval niet toe geleid dat feesten drugsvrij zijn geworden. Bezoekers zijn hun drugs gewoon beter gaan verstoppen. “Het uitgaanspubliek lijkt zich weinig te bekommeren om opsporing, fouillering, ordehandhaving en preventieve controles in het publieke feestdomein” schrijft hij (p. 311). Wel geven zijn respondenten aan dat fouilleren en de aanwezigheid van agenten in burger de sfeer verziekt.
Politie en justitie treden actief op tegen een drug die nauwelijks kwaad doet. Waarom ze dat doen is een beleidskwestie. Dat beleid wordt vooral door gemeentes gemaakt en is aan trends onderhevig. Het is noodzakelijk dat lokale politici zich helder positioneren ten aanzien van de wenselijkheid van bestrijding. Vinden zij het goed dat xtc-gebruik actief opgespoord en aangepakt wordt? Vinden zij dat slikkende festivalbezoekers een strafblad verdienen? Vinden zij dat er gemeenschapsgeld moet gaan naar het zinloze kat-en-muis-spel tussen gebruikers en handhavers? Op basis van hun antwoorden kunnen wij dan als lokale kiezers bedenken of we het okay vinden dat deze mensen ons besturen.
Mocht je je in de tussentijd zorgen maken over wat je moet doen als je gepakt wordt: VICE heeft handige tips.
