Deel twee in onze zoektocht naar de Boze Man. De Jaap-lezer Bart van de Lisdonk maakte zijn huiswerk van vorige week aangaande Top Gears Jeremy Clarkson en kwam met een interessant gezichtspunt over de oprechtheid van de boze man. “Ik denk dat we dat allemaal wel zouden willen: zeggen wat we denken en net genoeg twijfel zaaien over onze ernst zodat niemand ons erop kan pakken.”
Vorige week concludeerden we dat boze man Jeremy Clarkson de controverse aan zijn kont heeft hangen door zijn woeste uitspraken. Maar, toen Tony Blairs spindoctor Alastair Campbell bij Top Gear te gast was zei Clarkson iets opmerkelijks: “I don’t believe what I write, any more than you believe what you say.” ‘Huh? Speelt Clarkson een toneelstukje?’ vroegen we ons vorige week af. Is de publieke persoon Clarkson een Boze Man, maar de privéman Clarkson heel iemand anders? Is het mogelijk dat hij sinds de jaren tachtig als tv-persoonlijkheid de kijker voortdurend een rad voor de ogen heeft gedraaid?
De boze man wil ontladen
Maar eerst: Van de Lisdonk ziet het politiek correcte klimaat van de afgelopen tientallen jaren als belangrijkste reden voor de opkomst van de boze man. ”De brede consensus over politiek correct gedrag is de laatste drie, vier decennia dusdanig benauwend geworden dat mensen, met name mannen, op springen staan: we willen grove, harde, kwetsende, ontoelaatbare dingen kunnen zeggen. Omdat dat oplucht. Iedereen denkt soms dingen waarvan men zegt dat je die niet mag uitspreken. Logisch dat je die zelfbeheersing soms wil laten varen om juist die dingen te kunnen uiten. Vaak is het ook nog eens onwijs grappig en amusant, zo met vrienden onder elkaar.” Een open deur? Sure. Maar het verklaart volgens Van de Lisdonk wel de twee gezichten van Clarkson.
Want: “Al filosoferend dringt zich de gedachte aan Hans Teeuwen aan mij op. Zijn shows zijn een liederlijk cultiveren van politieke incorrectheid. Zoekend naar de extremen. Maar eenmaal van het podium af, laat hij zijn vinger losjes op de ontsteking rusten van de bom die hij is. En terwijl je op het puntje van je stoel zit blijft hij, met alles wat hij zegt, enerzijds integer naar zichzelf en zijn publiek (hij is gevaarlijk en onvoorspelbaar) anderzijds rustig, correct en zelfs…lief! Denk aan zijn afscheidslied voor van Gogh, of aan het optreden bij Meiden van Halal. Briljant voorbeeld hiervan ook vond ik dat filmpje waarin Castricum een GeenStijl-prijs aan Teeuwen wil overhandigen.”
Zeggen wat we denken zonder gepakt te worden
Van de Lisdonk denkt dat de boze man, of een type daarvan, een zelfbeschermingsmechanisme heeft. “Om de beheersing te verliezen over wat een man zegt, hoeft hij niet boos te zijn: het geldende politieke correcte keurslijf is aanleiding genoeg. Ik vrees dat de populariteit van de PVV alles te maken heeft met het algehele gevoel dat we niet mogen zeggen wat we denken. En dat dat keurslijf nog altijd opgedrongen wordt door de zogenaamde linksmens met zijn eveneens zogenaamde morele superioriteit maakt die linksmens zo gehaat. Ik denk dat voor publieke figuren de druk om geen verkeerde uitspraken te doen zo enorm is, dat sommige mensen daar een uitweg uit zoeken die leiden tot ongrijpbaar en dubbelzinnig gedrag. Ik denk dat we dat allemaal wel zouden willen, en dat Clarkson dat ook zoekt: zeggen wat we denken en net genoeg twijfel zaaien over onze ernst zodat niemand ons erop kan pakken”.
Bas Paternotte vraagt zich nu al af wat hij zich met dit project op de hals heeft gehaald. Suggesties, ideeën, huiswerk laten nakijken? Mail hem op [email protected]. Volgende week dinsdag, klokslag 16.00 uur, weer een nieuwe aflevering van Op zoek naar de Boze Man.
