Schaliegaswinning kan best veilig gebeuren, zegt minister Kamp. Dat hebben ingenieurs vastgesteld. Voor de zoveelste keer wordt de burger opzij gezet. Wanneer een baas een werknemer eruit wil werken, krijgt hij het advies om een ‘dossier’ op te bouwen. Een lijst van incident, op- en aanmerkingen, waarmee hij de ongewenste werknemer om de oren kan slaan. Stiekem, zonder dat de werknemer dat weet. Het grote voordeel van zo’n overzicht is niet dat de klachten daarin ‘keurig’ op een rijtje staan. Nee, het échte voordeel is dat zo’n overzicht de verdere discussie bepaalt.
De baas is de werknemer daarmee een stap voor, en zal dat altijd blijven. Ook al is de baas een lul van het zuiverste water; dat staat nergens op papier. Dáár gaat het niet om. Het gesprek draait om die paar opmerkingen, om ‘je houding’, om die uurtjes afwezig, die ene werkweigering. De werknemer moet vertellen waarom hij niet functioneert; de baas blijft keurig buiten schot.
Hetzelfde overkomt nu eens niet een individuele werknemer, maar het complete Nederlandse volk, in het schaliegasdebat. Minister Kamp heeft zijn dossier op tafel gelegd. Schaliegaswinning kan hier best veilig. Het is wetenschappelijk vastgesteld, door hele knappe ingenieurs: We have the technology. En nou moet het volk maar eens zeggen waarom het tegen is. ‘De wetenschap’ staat aan de kant van de minister; alles wat daartegenin wordt gebracht, is dus per definitie gebaseerd op emotie, irrationele angst, conservatisme, lokaal eigenbelang en ga zo maar door. De burger moet het opnemen tegen de ‘feiten’. De rode loper richting schaliegaswinning is uitgerold.
Kan het veilig? Vast wel. Maar veiligheid is niet het punt. Daar hoort de discussie niet over te gaan, want dat is niet de kern van de zaak. De kern van de zaak is dat de burger zich weer eens gemangeld wordt door Haagse procedures. Ergens ver weg hebben bedrijven en het ministerie van Economische Zaken dat schaliegas ook voor Nederland ‘interessant’ is, en dat er daarom proefboringen moeten plaatsvinden. Inderdaad, schaliegas is interessant op wereldschaal. Sterker, de immense productie in de VS heeft de wereldenergievoorziening op z’n kop gezet. Goedkoop schaliegas drijft de prijs van smerige steenkool omlaag, en maakt zo korte metten met alle fraaie groene toekomstscenario’s.
Menig Europees land heeft fikse voorraden schaliegas in de bodem, en wil die graag exploiteren (in plaats van afhankelijk te blijven van energie-import). Maar dat geldt niet voor Nederland. De Nederlandse voorraden stellen geen moer voor. Wat er ook gekraakt wordt, het zal voor de Nederlandse energie-economie volstrekt verwaarloosbaar blijven. Wel of niet schaliegas produceren, het heeft nauwelijks tot geen gevolgen De reden waarom de grote ingenieursbedrijven van dit land (Witteveen en Bos, Fugro, Arcadis) tóch aandringen op proefboringen is simpelweg omdat ze ervaring willen opdoen met deze techniek, omdat ze daar vervolgens in het buitenland geld mee te verdienen. En dat laatste vindt EZ natuurlijk ook prachtig.
Dat rapport waarmee Henk Kamp nu zwaait, is dan ook geschreven door die bedrijven. En ach, als over een paar jaar blijkt dat schaliegas voor ons land economisch toch niet interessant is, dan is dat helemaal niet erg. Als ze hier maar even hebben kunnen experimenteren. Da’s al mooi meegenomen! Maar dan moeten we nu wel de illusie hoog houden dat schaliegas echt héél interessant is. En wie weet straks noodzakelijk. En best wel veilig. Dat staat allemaal in dat rapport. En daarmee zijn de ingenieurs en EZ de burger een stap voor, en ze zullen die voorsprong niet loslaten. Leuk hoor, al die emoties. Maar het is toch veilig? Hier! Lees maar!
De kans is groot dat de discussie (Kamp heeft de PvdA nog enige tijd gegeven om die boringen bij haar leden door de strot te persen) zich concentreert op het vraagstuk van de veiligheid. Maar wat dat aspect betreft hebben de heren ingenieurs alle kennis in huis, en dus alle troeven in handen. Het échte probleem waar de burger mee worstelt, waarom de inwoners van de betrokken gemeenten zo kwaad worden, is uiteraard niet zoiets technisch als de veiligheid, maar het feit dat de overheid blijkbaar denkt dat de burger dom en volgzaam is. Dat ze denkt dat de burger alles slikt, als je de discussie maar in de juiste richting duwt. De burger voelt zich voor de zoveelste keer vernederd en gebruikt. Hij ziet het landschap om zich heen verschralen. Hij ziet de bedrijventerreinen oprukken, (ook al staat elders van alles leeg), hij ziet de snelwegen groeien – en dat terwijl banken, bibliotheken, zwembaden, postkantoren, buslijnen verdwijnen. Terwijl er blijkbaar geen geld meer is voor zorg, opvang, maatschappelijk werk. En dan moet hij de overheid uitleggen wat er toch zo vervelend is aan boortorens die chemicaliën in de bodem injecteren. Het is toch veilig? Hier! Lees maar!
En daar zitten ze dan. Als afgedankte werknemers. Tegenover een overheid die vanwege zijn doorzichtige trucjes alle minachting verdient. Ze kunnen geen kant op.
