Hoe kunnen dictatoriale regiems standhouden? Niet alleen doordat de dictator met bruut geweld zijn bevolking onderdrukt, maar ook doordat een aanzienlijke groep mensen de dictatuur ondersteunt. Dat ondersteunen kan op talloze manieren gebeuren. Met geld. Met bewieroking. Met inschikkelijkheid. Talloos zijn de mogelijkheden.
Wanneer intellectuelen buitenlandse dictators ondersteunen dan spreken we wel van ‘fellow travelers’ of ‘nuttige idioten’. Jean-Paul Sartre was een nuttige idioot. Hij steunde de dictatuur in de Sovjet-Unie door te weigeren die Sovjet-Unie te kritiseren.
Ons land, Nederland, heeft een hele lange traditie van steun aan dictators in het buitenland. Wij hebben ook heel veel nuttige idioten in dit land. Een hele generatie babyboomers huppelde achter Mao aan (Hans Achterhuis) of achter Stalin. En tegenwoordig hebben we de nuttige idioten die Saoedi-Arabië, Pakistan of Iran steunen.
Een nuttige idioot hoeft niet altijd de dictator expliciet te prijzen, maar hij kan ook – subtieler – zeggen dat het geen pas geeft de dictator te kritiseren. Immers ’s lands wijs, ’s lands eer. Wie zijn wij (we hebben toch zelf boter op ons hoofd)? Of: het is zo moeilijk, moeilijk, moeilijk.
In deze traditie van steun aan de dictators staat nu ook onze oud-minister Jeanine Hennis-Plasschaert, tegenwoordig Special Representative of the Secretary-General for the United Nations Assistance Mission for Iraq. Op bezoek bij de grootayatollah Al-Sistani gaat zij gekleed in de kledij die vrouwen daar moeten dragen op straffe van lijfstraffen of gevangenisstraffen. Mevrouw Hennis is daarmee een wandelend reclamebord geworden voor het dictatoriale regiem. Zij steekt een dolk in de rug van al die moedige vrouwen, zoals Darya Safai, die de hoofddoek, boerka of abaya afgooien.
Droevig dieptepunt is dat oud-minister Hans Wiegel hieraan steun gaf met de woorden dat je ‘rekening moet houden‘ met je gastheren. Werkelijk? En wat nu wanneer je gastheer Hitler is? Of Stalin? Of Mao? Of Saddam Hoessein? Moet je altijd schuin je arm omhoog steken wanneer de nazi’s je op een feestje hebben uitgenodigd?
De treurige foto van Jeanine Hennis kan nu (samen met de al even treurige foto van Sigrid Kaag met hoofddoek) door alle patriarchen in het Midden-Oosten aan hun opstandige vrouwen en dochters worden voorgehouden: “Ziehier Fatima, als die mevrouw uit Hollandia haar hoofddoek zelfs voor mij opzet, waarom zou jij dat dan niet doen?”
Wat Jeanine Hennis gaat bereiken in haar nieuwe functie is duidelijk: een bestendiging van de patriarchale structuren en de klok terug voor vrouwenemancipatie. Dat is jammer. Niet alleen voor Nederland of voor het vrouwelijke geslacht, maar ook voor de Verenigde Naties.
Op 14 februari 2019, 30 jaar na Khomeini’s fatwa over Rushdie, verschijnt van Paul Cliteur Theoterrorism v. Freedom of Speech.
