Een Kamermeerderheid heeft ingestemd met meer bevoegdheden voor de AIVD en de MIVD. Dat is nodig want terroristen zitten ook op het internet. Laten we het deze keer eens niet hebben over de waanzinnige retoriek dat vrijheden alleen beschermd kunnen worden door deze juist in te perken. Laten we het eens niet hebben over dreigingsinflatie, de risicoloze samenleving en de veiligheidsverslaving. Laten we het deze keer eens hebben over de (voor belastingbetalers dure) misvatting dat meer informatie altijd leidt tot betere informatie.
Diensten hebben veel informatie, waaronder de juiste. Het hangt van data-management, methodologie en onderlinge communicatie af of de juiste informatie op het juiste moment bij de juiste persoon of instantie boven komt drijven. Juist op deze drie punten heeft onze overheid een behoorlijk slecht track record waardoor het nog maar de vraag is of de overheid überhaupt wel een dergelijke stroom aan nieuwe data aankan.
Dit houdt feitelijk in dat je de informatie uit de data haalt, deze ordent en categoriseert. Bijvoorbeeld wanneer Nederlandse passagiersvliegtuigen boven conflictgebied vliegen, is het wellicht handig om berichtgeving over in Oekraïne neergehaalde Antonovs, een persconferentie van de NAVO waarin generaal Breedlove vertelt dat er hevige artillerie aan de westkant van de Oekraïense grens staat en een Notice to Airman (NOTAM) waarin wordt geadviseerd aan vliegtuigen om boven de 9700 meter te blijven eens wat bovengemiddelde aandacht te geven. Dit kun je echter alleen classificeren als “belangrijke informatie”, als je netjes omgaat met je data. Anders zie je door de bomen het bos niet meer en raakt het al snel kwijt tussen al die andere stukjes data met mogelijk belangrijke informatie. Goed data-management kan dus brokken voorkomen.
Volgens de overheid zal het tappen ervoor zorgen dat ze jihad-strijders kunnen ‘opsporen’. Dus jihadstrijders kunnen vinden die ze nu niet gevonden zouden hebben. Want je wilt geen tijd verdoen aan nodeloos met je witte busje geparkeerd staan voor het huis van een achteraf onschuldige oma met wie de potentiële terrorist toevallig vaak belt. Toch kom je met twee verdachten al een heel eind, mits je toegang hebt tot alle communicatie. Dit staat binnen de sociale netwerkanalyse bekend als triadic closure. In dergelijke netwerkanalyses gaat het dus niet alleen om de lijntjes tussen twee personen (knooppunten), maar ook om het voorspellen van het toekomstige lijntje met een derde persoon. De NSA en het Pentagon werken al sinds 2002 met deze methode, en hey wat handig: ze tappen sinds 9/11 ook al hun burgers af.
Kortom: de effectiviteit hiervan is reeds breed onderzocht. Een Amerikaanse denktank, de New America Foundation, kwam tot de conclusie dat traditionele onderzoeksmethodes (informanten, tips vanuit de lokale gemeenschap en gerichte opsporing) verantwoordelijk zijn voor het merendeel van de opgeloste zaken, terwijl de bijdrage van de NSA-surveillance minimaal was. Waarom? Omdat het zoveel data betreft, dat (zelfs in de Verenigde Staten, waar de knapste methodologische koppen rondlopen) het een haast onmogelijke klus is om hier efficiënt mee om te gaan. Tegelijkertijd wordt er uit de taps geen nieuwe informatie gehaald die de diensten al niet hadden vergaard via traditionele, gerichte opsporingsmethodes. Let wel, dit is op basis van dik 12 jaar ervaring met de methode van zowel data-verzameling als data-analyse. Denken dat wij het in Nederland beter kunnen met een blik ambtenaren en een bijscholing ‘sosjal netwurruk anellesis’ is totale waanzin.
Dat is kort gezegd de menselijke link waar het in de praktijk meestal op stukgaat. Dat zijn departementale ego’tjes, een gemakzuchtige 9 tot 5 –mentaliteit, in de totale stresspaniek schieten wanneer iets niet geheel volgens het draaiboekje gaat, of andere vormen van sluimerende incompetentie. Want stel je voor: je hebt je data helemaal op orde, de informatie eruit gehaald en hier een puike analyse op losgelaten – dan nog dient deze wel doorgespeeld te worden aan de juiste mensen op het juiste moment. Denk bijvoorbeeld aan de 9/11 kapers die bekend waren bij de autoriteiten voor de aanslag in New York, of (om maar even dicht bij huis te blijven) een Mohammed Bouyeri die bij diverse instanties al in de klapper zat. De informatie hebben is één ding, deze op waarde weten te schatten een heel verschillende tweede.
Wat rest is een trieste conclusie. Onze overheid, Kabinet en Kamerleden incluis, worden ofwel gedreven door megalomane hoogmoed, of weten simpelweg niet waar ze het over hebben. U mag kiezen welke van de twee gevaarlijker is voor uw grondrechten en privacy.
